Dział Literacki PISF - kto i za co odpowiada?

O tym mówiono już od blisko dwóch lat. Dział Literacki Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej powstał jako wsparcie fazy developmentu filmowego, w Polsce najbardziej problematycznego etapu produkcji filmowej. Środowisko filmowe od dawno spekulowało, kto obejmie fotel szefa zespołu. Dzisiaj wiemy już wszystko. 

Agnieszka Odorowicz, dyrektor PISF, na konsultacjach środowiskowych 4 października 2012 roku ujawniła zasady działania nowego zespołu i jego skład. Szefem został Ernest Bryll, pisarz i doświadczony kierownik literacki. Do Działu weszli również: Jacek Fuksiewicz, Michał Komar i Wanda Zwinogrodzka.

Po co Dział Literacki w Instytucie? Jego główne zadania to wspieranie pracy liderów komisji eksperckich i wzmocnienie merytoryczne etapu oceny prac poprawkowych scenariuszy składanych do PISF. Jak wyjaśnia dyrektor Odorowicz, o powołaniu działu zadecydował także szacunek dla pracy ekspertów, zmuszonych do ponownego żmudnego procesu analizy tekstów i wniosków, które wróciły po do ponownej oceny.
 
Ernest Bryll, fot. AKPA

Dział Literacki będzie sprawdzać zakres i zasadność naniesionych poprawek po decyzji komisji eksperckiej pierwszego etapu: „do poprawek” i przygotowywać dla liderów pisemne uzasadnienie ich decyzji w przypadku kwalifikacji w drugim etapie "do odrzucenia" i "do poprawek".  Dział będzie pisemnie podsumowywał sugestie liderów dotyczące poprawek scenariuszowych, w przypadku projektów z decyzją „do poprawek” w drugim etapie. Będzie merytorycznie akceptował scenariusz przed wypłatą drugiej raty stypendium scenariuszowego i akceptował  prace literackie w ramach Rozwoju Projektu przed wypłatą ostatniej raty dotacji.

"Dział będzie pracował na zlecenie komisji eksperckich, im pozostawiając kompetencje decyzyjne. Zależy nam na tym, żeby poskromić nieco pośpiech producentów do rozpoczynania realizacji niedopracowanych projektów. Będziemy się także starali być dostępni dla beneficjentów, dzieląc się z nimi naszymi uwagami, także przed złożeniem wniosku, co może być szczególnie wartościowe" - wyjaśniał na spotkaniu z filmowcami Ernest Bryll. "Od lat mówimy, że jedną z bolączek polskiego kina jest słaba jakość scenariuszy. Dział Literacki jest świetnym sposobem, żeby podnieść jakość tych tekstów, które trafiają do produkcji. Ta pomoc będzie miała największą wartość w przypadku developmentu i scenariuszy" - mówił prezes Krajowej Izby Producentów Audiowizualnych Maciej Strzembosz, starając się w ten sposób rozwiać wątpliwości kolegów, którzy niepokoją się, że kompetencje Działu zdublują funkcje ekspertów.

Ernest Bryll jest poetą, prozaikiem, dramaturgiem, dziennikarzem, krytykiem filmowym, dyplomatą, byłym ambasadorem RP w Irlandii (1991-95). Tłumacz z języka irlandzkiego, czeskiego i jidysz, autor tekstów piosenek (m.in. "Peggy Brown", "A te skrzydła połamane"), jest członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, polskiego i irlandzkiego PEN Clubu, a także SEC (Society of European Culture). Urodził się w 1935 roku w Warszawie. Jest kawalerem Orderu Irlandzkiego Rodu Królewskiego O'Conor  oraz Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał wiele nagród literackich, m.in. Nagrodę Broniewskiego i Nagrodę Miasta Stołecznego Warszawy.

Absolwent Polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim, po studiach  współpracował jako dziennikarz z pismami takimi, jak "Po prostu", "Sztandar Młodych", "Współczesność", "Miesięcznik Literacki". Debiutował jako poeta "Wigiliami wariata" (1958), jednak znany się stał dzięki trzeciemu tomikowi "Twarz nieodsłonięta" (1963).   W 1982 roku wydał głośny tom wierszy "Sadza".  Bryll pracował jako kierownik literacki Teatru Telewizji (1963-67), zespołu filmowego Kamera (1967-68) oraz Teatru Polskiego w Warszawie (1970-74). W latach 1974-78 pełnił funkcję dyrektora Instytutu Kultury Polskiej w Londynie. Po powrocie do Polski przez pewien czas związał się ściślej ze Śląskiem: wykładał na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (1978-79) oraz był kierownikiem artystycznym zespołu filmowego Silesia w Katowicach (1978-83).

Po wprowadzeniu stanu wojennego Bryll wystąpił z PZPR. Wydał dwa tomiki wierszy w drugim obiegu, a jego sztukę "Wieczernik", osnutą na motywach ewangelicznych, grano w kościołach. Już wcześniej tworzył zresztą widowiska słowno-muzyczne, wykorzystując wątki ludowe i regionalne. Najpopularniejsze z nich to uwspółcześniona pastorałka "Po górach, po chmurach" oraz góralsko-zbójnickie "Na szkle malowane".


Michał Komar na promocji swojej książki z Wojciechem Pszoniakiem, fot. AKPA

Michał Komar jest absolwentem  SGPiS w Warszawie. W 1982 otrzymał doktorat w dziedzinie nauk humanistycznych. Pracował w redakcjach czasopism "Szpilki" i "Miesięcznik Literacki" oraz współpracował z redakcją "Współczesności" i "Dialogu", był kierownikiem literackim Zespołu Filmowego Silesia. W latach 90. był wiceprezesem spółdzielni "Czytelnik" i ostatnim redaktorem naczelnym "Sztandaru Młodych". Przez wiele lat publikował felietony w "Tygodniku Powszechnym", współpracował z Polskim Radiem i z Teatrem Telewizji a także z telewizjami prywatnymi, prowadząc programy kulturalne i publicystyczne. Jest m.in autorem wywiadów-rzek z Władysławem Bartoszewskim, Stefanem Mellerem, Krzysztofem Kozłowskim oraz Sławomirem Petelickim. Jest laureatem m.in. nagrody Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Autor książek "Piekło Conrada" (1978), "Zmęczenie" (1986), "Prośba o dobrą śmierć" (1993), "Trzy" (2000), "Bestiariusz codzienny" (2003), "Wtajemniczenia" (2009).  Ma na swym koncie publikacje "Czarownice i inni" i "O obrotach losów i ciał".

Jest autorem licznych sztuk zrealizowanych w Teatrze Telewizji i scenariusz filmowych: "Proces"  (współautor, reż. Krzysztof Lang),  "Szpital przemienienia"  (współautor, reż. Edward Żebrowski), "Osobisty pamiętnik grzesznika" (reż. Wojciech Jerzy Has), "Olimpiada 40" (współautor, reż. Andrzej Kotkowski), "Lata dwudzieste... lata trzydzieste..." (współautor, reż. Janusz Rzeszewski), "Defekt", (współautor, reż. Maciej Dutkiewicz). Jest członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich.


Jacek Fuksiewicz, fot. Krzysztof Wojciechowski / Forum

Jacek Fuksiewicz jest znanym krytykiem filmowym i  producentem, członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Współpracował z wieloma czasopismami, m. in. "Kino", "Dialog", "Film".  W latach 1961-62 studiował na Wydziale Reżyserii PWSTiF w Łodzi. Był wykładowcą Studium Scenariuszowego PWSFTviT w Łodzi. W latach 1965-81 pracował w TVP: m. in. jako redaktor w Redakcji Publicystyki Kulturalnej, naczelny Redakcji Filmowej. W latach 1983-94 przebywał za granicą: był profesorem na Loyola University w Nowym Orleanie, wykładowcą i ekspertem programowym w Mediolanie i Paryżu. W latach 90. był dyrektorem  Canal+ Film, następnie kierował departamentem odpowiedzialnym za kinematografię w Ministerstwie Kultury. Związany z PISF i jego działem produkcji od samego początku istnienia Instytutu, pełnił ostatnio funkcję Doradcy Dyrektora ds. literackich i europejskich.
 
Jest laureatem nagrody "Złotego Ekranu" za cykl telewizyjny "Filmoteka Arcydzieł", w 1979 roku otrzymał nagrodę Przewodniczącego Komitetu d/s Radia i Telewizji za całokształt działalności twórczej i organizatorskiej w TVP. Autor licznych książek poświęconych kulturze i filmowi w szczególności, m.in. "Tadeusz Konwicki" (1967), "Anatomia telewizji w USA" (1973), "Film i telewizja w Polsce" (1976), "Кино и телевидение в Польше" (1976), z powodzeniem parał się także pisaniem scenariuszy (np. "Znachor", reż. Jerzy Hoffman).


Wanda Zwinogrodzka, fot. AKPA

Wanda Zwinogrodzka ukończyła w 1984 Wydział Wiedzy o Teatrze w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Jej praca magisterska, „Zagadnienie bojkotu politycznego w teatrze polskim 1774 – 1914”, została nagrodzona przez Polskie Towarzystwo Historyczne II Nagrodą im. Stanisława Herbsta. Do 1990 pracowała w macierzystej uczelni,  współpracowała jednocześnie z Instytutem Sztuki i Instytutem Badań Literackich PAN. W 1984 roku pod pseudonimem „Zofia Krzyżanowska” zadebiutowała na łamach podziemnej „Arki”. Jej publikacje ukazywały się w „Dialogu”, „Pamiętniku Teatralnym”, „Mówią Wieki”, „Literaturze na Świecie”, w londyńskim kwartalniku „Puls”. Współzałożycielka i redaktorka „Tygodnika Literackiego”, publikowała liczne teksty z dziedziny historii i krytyki kultury. W 1991 roku była stypendystka National Forum Foundation  w USA (teatralną – w „Shakespeare Theatre at the Folger” w Waszyngtonie oraz dziennikarską – w redakcji „New York Times” i w agencji informacyjnej Gannett News Service).

W latach 1991-93 była członkinią Rady Promocyjnej Fundacji Kultury. W latach 1989–94 pisała recenzje teatralne do „Gazety Wyborczej”. Od 1994 związana była z Programem 1 TVP, pełniła funkcję zastępcy kierownika Redakcji Repertuaru Filmowego i Teatralnego. Od  2006 roku była kierownikiem artystycznym Teatru TV. Informacja o jej zwolnieniu  wiosną 2012 roku z Telewizji Polskiej głęboko poruszyła środowisko filmowe.