Studio Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej ma szansę stać się samorządową instytucją kultury. Portalfilmowy.pl postanowił dowiedzieć się, co słychać u najsłynniejszego producenta polskich filmów dla dzieci.
24 sierpnia 2012 roku Polska Agencja Prasowa podała, że zarząd województwa śląskiego wyraził zgodę na przejęcie od Skarbu Państwa bielskiego Studia Filmów Rysunkowych. Studio jest jedną z byłych państwowych Instytucji Filmowych, dość niefortunnie przekształconych w spółki skarbu państwa (w 2010 roku).
"Reksio taternik", fot. SFR
Ta droga przekształceń zapisana była w Ustawie o kinematografii z 2005 roku. Szybko okazało się, że status spółki skarbu państwa jest niezbyt odpowiedni dla instytucji z dorobkiem, imponującym, choć kosztownym archiwum, prowadzącymi od lat działalność nie tylko produkcyjną, ale i edukacyjną, czyli właściwą instytucjom kultury. Spółka skarbu państwa ma ograniczony dostęp do różnych dotacji państwowych i unijnych, traktowana jest na zasadach stricte rynkowych - na przykład w przypadku braku wypłacalności musi ogłosić upadłość. Co więcej, za jakiś czas musi ulec przekształceniu i zostać sprywatyzowana.
Łódzka Wytwórnia Filmów Oświatowych jako pierwsza postanowiła zawalczyć o zmianę formy prawnej. Z sukcesem – dzisiaj jest już spółką należącą do Województwa Łódzkiego i czeka na przekształcenie w wojewódzką instytucję kultury.
Ostatnie losy WFO i Studia Filmów Rysunkowych ułożyły się bardzo podobnie. Po uchwale Sejmiku w sprawie Studia trzeba czekać na decyzję ministra skarbu i liczyć na to, że wykaże on zrozumienie, podobnie jak w przypadku łódzkiego ośrodka.
Pomysł z przekształceniem bielskiego ośrodka w instytucję samorządową wydaje się szczególnie trafny. SFR to instytucja z kilkudziesięcioma latami tradycji, miejsce owiane legendą, ulubiony cel wędrówek dzieci z całego województwa. Ponadto bielski producent jest w dobrej kondycji finansowej, nawet po przekształceniu każdy kolejny rok finansowo kończy na niewielkim plusie, między innymi dzięki rozszerzeniu swojej działalności.
"Gwiazdka lisa Leona", fot. SFR
Studio zorganizowało w swojej siedzibie muzeum filmowe, które corocznie odwiedza około 25 tysięcy młodych widzów. Prezes Andrzej Orzechowski nie kryje swoich nadziei na korzystne przekształcenie. Studio chce rozwijać działalność edukacyjną, stworzyć coś w rodzaju wirtualnego muzeum, innymi słowy, inwestować i w produkcję, i w upowszechnianie kultury filmowej. – To co hamowało te inwestycje, to bolesny fakt, że jako spółka skarbu państwa nie mogliśmy aplikować o pieniądze z ministerstwa kultury, z funduszy unijnych, z miasta. Być może sensowne byłoby powołanie fundacji, ale po co mnożyć byty? Jeśli spółka przejdzie pod zarząd Województwa Śląskiego, pozyskiwanie pieniędzy na działalność i rozwój Studia będzie wiele prostsze – tłumaczy prezes.
Ale sprawa ta ma jeszcze inne, głębsze dno. Studio usytuowane jest na atrakcyjnym, miejskim terenem, które może stać się łakomym kąskiem dla deweloperów. A że spółka skarbu państwa musi ulec prywatyzacji, zagrożenie „wrogiego przejęcia” stało się dość realne. – Cieszę się, że marszałek chce ocalić dorobek Studia i pozwolić mu na dalszy rozwój – mówi Orzechowski.
"Bolek i Lolek", fot. SFR
Historia SFR rozpoczyna się w roku 1947 w Katowicach, gdzie przy redakcji "Trybuny Robotniczej" stworzono Eksperymentalne Studio Filmów Rysunkowych. Kierownikiem nowej instytucji został plastyk Zdzisław Lachur. Współzałożycielami Studia byli tak wybitni artyści, jak: Władysław Nehrebecki, Maciej Lachur, Leszek Lorek, Alfred Ledwig, Mieczysław Poznański, Aleksander Rohoziński, Wiktor Sakowicz, Rufin Struzik i Wacław Wajser. W roku 1948 zespół przeniósł się do Wisły, a następnie do Bielska. W roku 1948 powstał pierwszy film Studia -"Czy to był sen?". Zrealizowany w 1953 debiut Lechosława Marszałka "Koziołeczek" zdobył I nagrodę na festiwalu w Karlovych Varach,a potem wyróżnienie w Wenecji.
Na początku swojej działalności Studio realizowało filmy dla dorosłych. W latach 1947 - 1955 bielski zespół zrealizował 21 filmów. Działająca w Warszawie filia Studia przekształcona została w 1953 w samodzielne Studio Miniatur Filmowych.
"Bolek i Lolek - Morska przygoda", fot. SFR
Swój rozwój Studio zawdzięcza szybkiemu rozwojowi telewizji w Polsce. W roku 1963 na ekranach telewizyjnych pojawili się Bolek i Lolek, najpopularniejsi bohaterowie polskiej kreskówki. Filmy z ich udziałem Studio realizowało przez 23 lata, do 1986 roku. Bolek i Lolek wystąpili w ponad 200 filmach- krótkich, pełnometrażowych i reklamowych.
Również przez 23 lata realizowano w Bielsku-Białej filmy z innym superbohaterem dziecięcej wyobraźni - Reksiem (1967-1990). Łącznie powstało 65 odcinków popularnego serialu. W latach 60. narodzili się także inni bohaterowie polskiej animacji, jak między innymi: Błękitny Rycerzyk (w 1983 roku na podstawie tej serii powstał film pełnometrażowy),kucharz Bartłomiej Bartolini „herbu Zielona Pietruszka” , Smok Wawelski i profesor Baltazar Gąbka.
Okres od połowy lat 60. Do końca 70. to złota era w życiu Studia. Pojawiają się kolejne tytuły i kolejni bohaterowie: "Miś Kudłatek", "Pampalini łowca zwierząt", "Przygody Myszki", wycinankowe "Ballady" do tekstów Wiery Badalskiej, "Kangurek Hip-Hop" i druga część przygód Baltazara Gąbki. Rok 1977 jest rokiem historycznym dla Studia - odbyła się wówczas premiera pierwszego w polskiej kinematografii długometrażowego filmu rysunkowego - Wielka podróż Bolka i Lolka" w reżyserii Władysława Nehrebeckiego i Stanisława Dülza.
W latach 80. znacząco spadła liczba produkowanych filmów i dla dzieci, i dla dorosłych (animacja artystyczna cały czas powstawała w Bielsku obok filmów dla dzieci”. Do najpopularniejszych tytułów z tego okresu należą: "Lis Leon", "Wariacje Trąbla", "Olimpiada Bolka i Lolka", "Marceli Szpak dziwi się światu" i "Podróże kapitana Klipera." W roku 1983 na ekrany wszedł pełnometrażowy film Lechosława Marszałka - "Przygody Błękitnego Rycerzyka", a w 1985 - "Porwanie w Tiutiurlistanie Zdzisława Kudły i Franciszka Pytera.
"Kuba i śruba", fot. SFR
W latach 90. powstały serie filmów dla dzieci - "Cywilizacja" (wspólnie z Kratkym Filmem w Pradze),telewizyjne "Podróże do bajek" , "Bajki pana Bałagana" ,”Karrypel kontra Groszki” oraz "Szkoła Mędrców" (dla widza dorosłego), druga część przygód Lisa Leona i "Między nami bocianami”. W 2009 roku odbyła się premiera biograficznego filmu Zdzisława Kudły i Andrzeja Orzechowskiego "Gwiazda Kopernika". Aktualnie w Studiu powstaje serial animowany "Kuba i śruba".
W SFR zrealizowano dotychczas ponad 1000 filmów, które uzyskały łącznie około 250 nagród na festiwalach krajowych i zagranicznych.