- Jak dowiedziałem się, że będą nas dygitalizować, to się zdziwiłem, że już - powiedział podczas premiery zrekonstuowanej cyfrowo "Ucieczki z kina "Wolność" Jerzy Zieliński, autor zdjęć do filmu.
Dzieło Wojciecha Marczewskiego powstało w 1990 roku i jest najmłodszym spośród rekonstruowanych filmów. Przygotowywane jeszcze w PRLu, ukończone w wolnej Polsce jest niezwykłym zapisem czasów przełomu.
Wojciech Marczewski, fot. Kuźnia Zdjęć
11 czerwca w warszawskim Kinie Kultura odbyła się uroczysta premiera zrekonstruowanego cyfrowo filmu. Jej organizatorami byli: Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Studio Filmowe Tor i Kino Kultura oraz twórcy projektu KinoRP. W dniach 12-14 czerwca film będzie wyświetlany w warszawskim Kinie Kultura i łódzkim kinie "Polonia".
Łukasz Maciejewski, prowadzący spotkanie z twórcami, wywołał na scenę kolejno:Joannę Napieralską i Igę Stankiewicz (dżwięk, rekonstrukcja dźwięku), Jana Grabosia (montaż dźwięku), Renatę Pajchel (najsłynniejsza, polska fotosistka), Andrzeja Sołtysika (kierownictwo produkcji), Mariusza Kuczyńskiego (dźwięk), Wita Dąbala (zdjęcia, tła do reprojekcji), Ewę Wencel (odtwórczyni roli sekretarki Cenzora), Krzysztofa Wakulińskiego (odtwórca roli docenta Jerzego, męża Małgorzaty w filmie "Jutrzenka"), Jerzego Gudejkę (odtwórca roli lekarza w filmie "Jutrzenka"), Andrzeja Kowalczyka (scenografia), Jerzego Zielińskiego (zdjęcia), Teresę Marczewską (odtwórczyni roli Małgorzaty w filmie "Jutrzenka"), Zbigniewa Zamachowskiego (odtwórca roli asystenta cenzora), Janusza Gajosa (odtwórca roli Cenzora Rabkiewicza) oraz Wojciecha Marczewskiego (reżyseria).
Janusz Gajos, fot. Kuźnia Zdjęć
Reżyser opowiadał anegdotę o rozmowie w ministerstwie po wysłaniu przez Zespół Tor, w którym powstał film, pierwszej wersji do zatwierdzenia. Urzędnik zachwycał się pięknymi obrazami małego miasteczka jak u Marca Chagalla. Gdy reżyser zwrócił mu uwagę, że to nie jest małe miasteczko, bo w takich nie było cenzorów, odpowiedział, że nie musi być cenzor, najważniejsze, że jest Marc Chagall.
Andrzej Kowalczyk, odpowiedzialny za scenografię w filmie, pół żartem zazdrościł Jerzemu Zielińskiemu, że podczas rekonstrukcji można poprawić obraz. Żałował, że nie wymyślono technologii, która umożliwiłaby poprawienie scenografii. W ciągu kilku lat następujących po powstaniu filmu wszystko się zmieniło, również materiały stosowane w scenografii. - Chciałbym wiele zmienić - dodał.
Wojciech Marczewski, Janusz Gajos, Zbigniew Zamachowski, Teresa Marczewska, Jerzy Zieliński, Andrzej Kowalczyk, Jerzy Gudejko, Krzysztof Wakuliński, Ewa Wencel, Wit Dąbal, Andrzej Sołtysik, Renata Pajchel, Joanna Napieralska, Iga Stankiewicz, Jan Graboś, fot. Kuźnia Zdjęć
Janusz Gajos wystawił Wojciechowi Marczewskiemu laurkę: nie miałem okazji tego mówić publicznie. Prawdziwy cenzor odrzucił film, ale filmowy jest przed nim na klęczkach (...) to jeden z największych filmów w moim życiu zawodowym.
Teresa Marczewska, fot. Kuźnia Zdjęć
Wojciech Marczewski uważa, że "Ucieczka z kina "Wolność" to nie jest opowieść o cenzorze, tylko o człowieku, który zrobił błąd i próbuje odbić się od dna. - Cenzura istniała i będzie istnieć, zwłaszcza ta najbardziej niebezpieczna, autocenzura - powiedział. - W momencie zakończenia zdjęć dowiedzieliśmy się, że sejm zlikwidował cenzurę. Myśleliśmy, że to będzie film historyczny, o czasie przeszłym, ale nie jest - dodał.
Teresa Marczewska, odtwórczyni roli Małgorzaty: jestem szczęśliwa, że mąż na tyle mi ufał, że mnie obsadzał. Byłabym szczęśliwsza, gdyby mąż zrobił jak najszybciej nowy film. Wątek nowego filmu Marczewskiego przewijał się w wypowiedziach twórców i wspołpracowników podczas wieczoru wielokrotnie. "Ucieczka..." została obsypana nagrodami, a kolejny i ostatni do tej pory kinowy film Marczewskiego - "Weiser" - powstał w 2000 roku. Reżyser poświęca się pracy pedagogicznej, jest współtwórcą sukcesu Szkoły Wajdy, ale swojego filmu nie robi.
Zbigniew Zamachowski, fot. Kuźnia Zdjęć
Wojciech Marczewski podziękował ekipie i wymienił twórców, których na premierze zabrakło. Henryk Bista i Jerzy Bińczycki nie żyją od niemal 15 lat, Maciej Kozłowski od dwóch.
Reżyser wspomniał też Woody'ego Allena, który za darmo udostepnił prawa do wykorzystania fragmentu filmu 'Purpurowa róża z Kairu". Dowodzi to przyjaźni i zrozumienia między ludźmi, którzy zajmują się tworzeniem. Specjalne podziekowania Marczewski złożył Mariuszowi Kuczyńskiemu, odpowiedzialnemu za dźwięk w filmie, który choć obecny na sali, nie wyszedł na scenę. - On mnie nauczył szacunku do dźwięku - powiedział.
"Ucieczka z kina "Wolność" to historia cenzora próbującego opanować „bunt materii”, aktorów, którzy zaczęli przemawiać z ekranu do widzów swoimi słowami. Akcja filmu dzieje się w latach 80. XX wieku. Wobec „buntu materii” urzędnik stosuje środek zapobiegawczy: każe wykupić wszystkie seanse. Ta forma cenzury okazuje się jednak mało skuteczna – wirus buntu przenosi się na ulice: ludzie, wzorem bohaterów filmu, zaczynają śpiewać Requiem Mozarta. Gdy partyjna „góra” nakazuje spalić kopię filmu, cenzor, niegdyś poeta i krytyk teatralny, przechodzi, dosłownie i w przenośni, na stronę ekranowych bohaterów. Wędrówka po dachach kamienic i spotkania z postaciami wyciętymi przez siebie w trakcie cenzorskiej kariery stają się dla niego podróżą w głąb sumienia i początkiem drogi do wolności.
Janusz Gajos: jedna z moich ulubionych scen dzieje się na dachu (...) to jest przejście na drugą stronę barykady. - Jest tam ostrzeżenie, że nie będzie tak łatwo - dodał.
Wojciech Marczewski, Janusz Gajos, Zbigniew Zamachowski, Teresa Marczewska, Jerzy Zieliński, Andrzej Kowalczyk, Jerzy Gudejko, Krzysztof Wakuliński, fot. Kuźnia Zdjęć
Rekonstrukcja obrazu "Ucieczki z kina „Wolność” jest dziełem The Chimney Pot. Rekonstrukcją dźwięku zajmowała się Joanna Napieralska, Iga Stankiewicz oraz Strefa Dżwięku.
Projekt KinoRP to przedsięwzięcie zainicjowane w roku 2008 przez firmę KPD i koordynowane przez Cyfrowe Repozytorium Filmowe, którego partnerami są obecnie: Studio Filmowe KADR, Studio Filmowe TOR, Studio Filmowe ZEBRA, The Chimney Pot, Yakumama Film, Studio Filmowe TPS, Sound Place i Studio Company.
Projekt KinoRP honorowym patronatem objął Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski.
Premiery odbywają się w kinie KULTURA w Warszawie, należącym do Stowarzyszenia Filmowców Polskich.
Dotychczas w Kulturze odbyły się kinowe premiery rekonstrukcji cyfrowych następujących filmów:
- "Życie rodzinne" Krzysztofa Zanussiego
- "Miś" Stanisława Barei
- "Nikt nie woła" Kazimierza Kutza
- "Nie lubię poniedziałku"Tadeusza Chmielewskiego
- "Giuseppe w Warszawie" Stanisława Lenartowicza
- "Barwy ochronne" Krzysztofa Zanussiego
- "Mniejsze niebo" Janusza Morgensterna
- "Eroica" Andrzeja Munka
- "Zaklęte rewiry" Janusza Majewskiego
- "Niewinni czarodzieje" Andrzeja Wajdy
- "Jowita" Janusza Morgensterna
- "Constans" Krzysztofa Zanussiego
- "Rękopis znaleziony w Saragossie" Wojciecha Jerzego Hasa
- "Salto" Tadeusza Konwickiego
- "Ostatni dzień lata" Tadeusza Konwickiego, Jan Laskowski
- "Vabank" i "Vabank II" czyli riposta Juliusza Machulskiego
- "Zaduszki" Tadeusza Konwickiego
- "Wesele" Andrzeja Wajdy
- "Trzeba zabić tę miłość" Janusza Morgensterna
- "Do widzenia, do jutra..." Janusza Morgensterna