Najnieszczęśliwszy człowiek miesiąca. Przegląd kina niezależnego Best Off 2011

Relacja z przeglądu najlepszych filmów polskiego kina niezależnego Best Off 2011.

Przegląd najlepszych filmów polskiego kina niezależnego Best Off jest cyklicznie organizowaną imprezą, na której widzowie mogą obejrzeć produkcje nagradzane w ciągu minionego roku na ogólnopolskich festiwalach kina off-owego. Podczas tegorocznej edycji odbywającej się 17 marca w warszawskim kinie Luna, odbyły się projekcje filmów wyróżnionych na kilkunastu imprezach – MFF Off Cinema, FF Opolskie Lamy, Ogólnopolskim Konkursie Filmów Niezależnych im. prof. Henryka Kluby OKFA, FF Niepoważnych Nakręceni, Festiwalu Złote Mrówkojady, Rybnickich Prezentacjach Filmu Niezależnego RePeFeNe, Festiwalu Filmu Dokumentalnego "Okiem Młodych", MFF Niezależnych Publicystyka 2011, MFF Zoom Zbliżenia, Ogólnopolskich Spotkaniach Filmowych Kameralne Lato oraz Międzynarodowym Forum Niezależnych Filmów Fabularnych im. Jana Machulskiego MFNF.


Liczba wymienionych powyżej festiwali rośnie z roku na rok, definicja kina niezależnego wciąż nie została jednak ukuta na nowo ani zdefiniowana w jasny sposób. – Dla mnie problemem takich festiwali jak Best Off czy KAN (Festiwal Kina Amatorskiego i Niezależnego we Wrocławiu) jest de facto to, że nie pokazuje się na nich kina off-owego ani kina niezależnego – mówi dyrektor Festiwalu Filmu Dokumentalnego "Okiem Młodych", Lech Moliński. – Jeśli oglądamy takie filmy jak "Jutro mnie tu nie będzie" Julii Kolberger zrobiony na taśmie 35mm i finansowany ze środków PISF-u czy mnóstwo etiud studenckich,  trudno w takim przypadku mówić o kinie offowym i niezależnym. Są to bowiem produkcje, które powstały w przedmurzu oficjalnego systemu. To jest kino młodych reżyserów wkraczających do zawodu. Nazewnictwo, które przyjęło się mniej więcej dekadę temu jest dziś nieco anachroniczne i wiele imprez, jakie zamknęły się w formule wymyślonej wcześniej mają problem, jak sobie z tym poradzić. Film "Wszystko" Iwo Kondefera jest ewidentnie skromną, amatorską produkcją, która nie posiadała zewnętrznego dofinansowania. Podobnie wyglądała realizacja filmu "Odwyk" Krzysztofa Jankowskiego. Oba filmy stoją jednak obok animacji tworzonych przez lata, wspomnianego powyżej filmu Julii Kolberger albo równie dojrzałych, realizowanych pod okiem opiekunów artystycznych filmów "Rozmowa" Piotra Sułkowskiego czy "Opowieści z chłodni" Grzegorza Jaroszuka.

Ostatni z wymienionych przez Lecha Molińskiego filmów został nagrodzony przez publiczność, która na Best Off pełni funkcję jedynego jury oceniającego blok pokazanych filmów. Po projekcji odbyło się głosowanie. Podczas zliczania głosów interesujące spotkanie z twórcami, zamyślone w kabaretowej konwencji, poprowadził Wojciech Solarz (aktor filmowy znany m.in. ze znakomitej roli w "80 milionach" Waldemara Krzystka). Publiczność niemal jednogłośnie uhonorowała tymczasem film "Opowieści z chłodni", głosowało na niego sześćdziesiąt dziewięć osób znajdujących się na sali. Reżyser otrzymał dyplom, statuetkę i dwa tysiące złotych jako budżetowe wsparcie dla kolejnej produkcji. Film nagrodzony przez publiczność opowiada o dwójce młodych, do gruntu nieszczęśliwych ludzi, pracujących w supermarkecie, którym łaskawy kierownik działu decyduje się dać ostatnią szansę i zamiast wyrzucać ich na bruk – każe znaleźć sobie cel w życiu. Ona i on nie idą na łatwiznę – decydują się wziąć udział w wyścigu o tytuł "Najnieszczęśliwszego człowieka miesiąca" i wystąpić w programie telewizyjnym. Pracownicy sklepu decydują im się pomóc, chcą sprawić, by ich życie stało się jeszcze bardziej bezsensowne. Oni tymczasem odkrywają siebie nawzajem. Bardzo powoli, nieśmiało i nieudolnie. Reżyser dba o zachowanie dystansu między widzem a bohaterem, nie zamienia swojej opowieści w sentymentalną historyjkę, okrasza ją raczej czarnym humorem, podsyca ironią i ubarwia groteską.

"Opowieści z chłodni", mat. prasowe

Zastanawia mnie jednak, z jakiego powodu publiczność wybrała film Grzegorza Jaroszuka – produkcję wyraźnie inspirowaną kinem szwedzkim (i czeskim – jak twierdzi reżyser), zdecydowanie różniącą się od krótkich metraży powstających na gruncie polskiego kina. – To ciepły film, który wzbudza emocje – mówi Lech Moliński. – Możemy polubić tych bohaterów po pierwsze dlatego, bo są gorsi od nas, a po drugie bo jednak są pozytywnymi postaciami w świecie, któremu się przyglądamy. Poza tym jest to ewidentnie film dla publiczności i na każdym festiwalu w bloku filmów krótkometrażowych powinien się znaleźć film, który oddziałuje na emocje i rozbawia, a "Opowieści z chłodni" bez wątpienia ten cel realizują. Produkcja jest też oryginalnym filmem na polskich rynku, wyraźnie widać w niej, że inspiracje reżysera wychodzą poza polską kinematografię. Byłoby wspaniale, gdyby Jaroszuk był w stanie myśleć podobnie niestandardowo, gdy będzie robił pełnometrażowe filmy.

Drugie miejsce wśród prezentowanych filmów zajął film Julii Kolberger „Jutro mnie tu nie będzie” – intymna historia trójki kobiet zanurzona w środowisku wyższej klasy społecznej, wkraczająca w sekretne rejony patchworkowej rodziny. Niezwykle dojrzała opowieść Julii Kolberger zdecydowanie wyróżniała się na tle amatorskich produkcji pokazywanych w bloku filmów. Interesująco wygląda zwłaszcza zestawienie znakomitego filmu młodej reżyserki z krótkim metrażem "Wszystko" zrealizowanym przez Iwo Kondefera. Amatorska fabuła pozująca na dokument to historia starszego pana, który nie ma własnego życia, więc kolekcjonuje i kataloguje informacje dotyczące życia mieszkańców swojego bloku. Koncept filmu jest niebanalny, "Wszystko" bardzo rozczarowuje jednak pod względem realizacyjnym. Wykorzystanie formy filmu dokumentalnego było zdecydowanym pójściem na łatwiznę wynikającym z ewidentnego braku doświadczenia młodego reżysera i umiejętności opowiadania obrazem. Dialogi dużo lepiej sprawdziły się w przypadku dokumentu "Rozmowa" Piotra Sułkowskiego – więziennej historii kobiety, która została skazana na dwadzieścia pięć lat pozbawienia wolności za morderstwo i mężczyzny odsiadującego dożywocie. Reżyser zdecydowanie skupia się na odkrywaniu losów kobiety, minimalizując obecność mężczyzny. Umiejętnie utrzymuje jednak napięcie i powoli odsłania karty, dzięki czemu jego dokument nabiera charakteru psychologicznego thrillera.

Prócz nagrodzonych na Best Off filmów w Warszawie zostały też pokazane fenomenalne "Drżące trąby" Natalii Brożyńskiej, o których rozpisywała się prasa filmowa w zeszłym roku. Obok nich zaprezentowano też dwie animacje – wyrafinowane plastycznie "Plumm" Andrzeja Dybowskiego i konceptualne, nasycone teorią języka "Porozmawiaj z nią" Agaty Prętki zrealizowane na Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu. Ciekawie sytuuje się wśród wszystkich filmów także "Odwyk" Krzysztofa Jankowskiego z Wojtkiem Solarzem w roli głównej. Film jest luźno oparty na anegdocie na temat Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, akcja rozgrywa się w szpitalu dla uzależnionych od alkoholu i jest farsą na temat pijaństwa na wyższym szczeblu i władzy, którą zyskuje się i wykorzystuje na imprezach. Tym zaś nigdy nie ma końca. Przegląd najlepszych filmów polskiego kina niezależnego 2011 nie poprzestaje na warszawskich projekcjach. Best Off zawita niebawem do kilkunastu miast w Polsce: Brodnicy, Brwinowie, Goleniowie, Kaliszu Pomorskim, Krotoszynie, Kutnie, Nowym Tomyślu, Oświęcimiu, Podkowie Leśnej, Sępólnie Krajeńskim, Szczecinie i Wadowicach.