Orzeł za Osiągnięcia Życia dla Janusza Majewskiego

Twórczość Janusza Majewskiego wymyka się schematom, o które łatwo w kręgu tzw. kina autorskiego. On sam pozostaje artystą osobnym w takim znaczeniu, jak człowiek, który jest arystokratą ducha, a któremu historia zafundowała wieloletni sprawdzian; wyszedł z niego obronną ręką, mogąc sam sobie być okrętem, sterem i żeglarzem - napisano na 18 edycji Festiwalu Sztuki Filmowej "Prowincjonalia" we Wrześni przyznając Majewskiemu Nagrodę Honorową za szerokie powidoki na wielką literaturę, za głęboki szacunek dla erudycji i wrażliwości artystycznej, za szczerość i nostalgię, które czynią zeń arystokratę kina.


Janusz Majewski, fot. SFP

Urodził się 5 sierpnia 1931 r. we Lwowie. W 1960 r. ukończył studia na wydziale reżyserii łódzkiej szkoły filmowej. Jednym z pierwszych tytułów w jego reżyserskim dorobku był telewizyjny "Awatar czyli zamiana dusz" z 1964 r., adaptacja opowiadania francuskiego pisarza Teofila Gautiera. Majewski dostał za nią nagrodę międzynarodowej federacji krytyków FIPRESCI na festiwalu filmów telewizyjnych w Monte Carlo.

 W kolejnych latach wyreżyserował m.in.: "Sublokatora" (1966) z Janem Machulskim, Barbarą Ludwiżanką i Magdaleną Zawadzką w obsadzie (nagroda FIPRESCI na festiwalu w Mannheim), "Zbrodniarza, który ukradł zbrodnię" - z Zygmuntem Hubnerem, Barbarą Brylską i Ryszardem Filipskim (1969) oraz film z elementami horroru, "Lokis. Rękopis profesora Wittembacha" (1970).

 W 1973 r. przeniósł na ekran powieść Michała Choromańskiego "Zazdrość i medycyna"; w filmie zagrali Ewa Krzyżewska, Mariusz Dmochowski i Andrzej Łapicki. Dwa lata później nakręcił "Zaklęte rewiry", według prozy Henryka Worcella, z Romanem Wilhelmim i Markiem Kondratem w obsadzie. W 1977 r. premierę miał film "Sprawa Gorgonowej", zaś w 1979 r. "Lekcja martwego języka" (na podstawie powieści Andrzeja Kuśniewicza).

Dużą popularność wśród polskich widzów zyskał zrealizowany przez Majewskiego historyczny serial "Królowa Bona" (1980), w którym występowali m.in. Aleksandra Śląska, Jerzy Zelnik i Anna Dymna. Dwa lata później Majewski wrócił do tych samych bohaterów w filmie "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny", z Dymną w roli tytułowej. Akcja rozpoczynała się po śmierci królowej, a w scenach wspomnieniowych wykorzystano fragmenty wcześniejszego serialu.

Pracę nad "C.K. Dezerterami" wspomina jako fantastyczną zabawę. A film po stanie wojennym zyskał nowe podteksty. Widzowie odebrali go jako reakcję na rządy wojska i sytuację w kraju. Traktowano go niemal jak manifest anarchizmu. Do kina poszło ponad 7 milionów ludzi. W telewizji ciągle nadawane są powtórki. Nigdy nie ukrywa, że sukcesy frekwencyjne - a tak zdarzało się kilkakrotnie w wypadku filmów kinowych jak i telewizyjnych sprawiają mu wielką satysfakcję. - pisze Jan Bończa-Szabłowski w Magazynie SFP.

 - Nie wierzę w filmy dla garstki ludzi: krytyków i znajomych - mówił w wywiadzie dla Barbary Hollender. - Zawsze starałem się swoje robić tak, by przypominały widzom wygodne krzesło zrobione dla nich przez stolarza. Przeżyłem zresztą w związku z tym kilka niezwykłych chwil. Znalazłem się obok kina Atlantic, gdy grano tam "Zazdrość i medycynę". Podszedł do mnie konik i powiedział: "Nie ma biletów, ale mogę panu sprzedać. Niedrogo. Wieczorem będzie podwójna cena".

W 1998 r. powstał na poły autobiograficzny serial telewizyjny Majewskiego "Siedlisko", a w 2005 r. - film kinowy "Po sezonie" z Leonem Niemczykiem i Magdaleną Cielecką.  W swoim najnowszym filmie fabularnym, "Małej maturze 1947" z 2010 r., Majewski nawiązał do czasów własnego dzieciństwa. "Mała matura 1947" to opowieść o grupie gimnazjalistów, których okres dojrzewania przypadł na burzliwe lata powojennej Polski.

Janusz Majewski ma w dorobku również filmy dokumentalne (m.in. poświęcony tematyce wojennej "Album Fleischera" z 1962 r. i sportowy "Pojedynek" z 1964 r.) oraz liczne spektakle Teatru Telewizji (m.in. "Upiór w kuchni" z 1976 r.). W latach 1983-90 był prezesem Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

Statuetki Orłów przyznawane są corocznie - w różnych kategoriach - przez liczącą ponad 500 członków Polską Akademię Filmową. Nazwisko pierwszego tegorocznego laureata, zdobywcy nagrody za osiągnięcia życia, PAF ogłosiła na konferencji prasowej w Warszawie.

Gala wręczenia Polskich Nagród Filmowych Orły 2012, podczas której ogłoszone zostaną nazwiska innych laureatów, odbędzie się 5 marca w Teatrze Polskim w Warszawie. Wśród nominowanych są m.in.: w kategorii najlepszy reżyser - autorka filmu "W ciemności" Agnieszka Holland, reżyser "Róży" Wojciech Smarzowski oraz Jan Komasa, nominowany za realizację "Sali samobójców"; w kategorii główna rola kobieca - Roma Gąsiorowska (rola w filmie "Ki"), Agata Kulesza ("Róża") i Agnieszka Grochowska ("W ciemności"); a w kategorii główna rola męska - Marcin Dorociński ("Róża"), Jakub Gierszał ("Sala samobójców") i Robert Więckiewicz ("W ciemności").

Wśród laureatów Orła za osiągnięcia życia z lat poprzednich byli m.in.: Andrzej Wajda (2000), Roman Polański (2003), Janusz Morgenstern (2008), Jerzy Stefan Stawiński (2010).