Plus Camerimage: Przyczajony tygrys

Festiwal Camerimage świętuje swoje dwudziestolecie. Do Bydgoszczy przyjechał David Lynch, który odebrał podczas gali otwarcia nagrodę za całokształt twórczości. „Niech żyje kino!“ – rzucił triumfalnie ze sceny.

Pamiętam jedną z edycji tego festiwalu - po nocnym seansie „Człowieka słonia“, autor zdjęć do filmu, osiemdziesięciokilkuletni Freddie Francis wstał i ukłonił się nocnym markom. Publiczność uhonorowała go długimi brawami. Te żywiołowe owacje, nagradzające wysiłek twórców filmu, to jeden ze znaków szczególnych festiwalu, niezależnie od miasta, w którym gości.

David Lynch, fot. profil na Facebook'u reżysera

I w tym roku burza oklasków przywitała słynnego kowboja, jak i nieśmiertelny motyw muzyczny z „Ostatniego Mohikanina“ - oba zjawiska zapowiadające seanse filmowe na Camerimage. Jubileuszową edycję otworzył dokument „Side by side“, który miał w Bydgoszczy swoją światowa premierę. Jego producent i narrator - Keanu Reeves całkiem nieźle poradził sobie z szeleszczącym polskim "Zapraszam!" (Aplauz).

Tematem twórców dokumentu jest technologia cyfrowa i związane z nią dylematy biegłych w sztuce operatorskiej, montażowej, aktorskiej i reżyserskiej. W jednej scenie mały chłopczyk pyta aktora – Jak wszedłeś do komputera? Reeves opowiada o szczegółach technicznych powstania jednej ze scen w „Matrixie“. I właściwie do końca filmu prowadzi widzów, jak dzieci, przez zaplecze fabryki snów. Przepytuje zarówno ambasadorów cyfry (George Lucas, David Fincher), jak i wiernych celuloidowi (Christopher Nolan). Przygląda się historii nowej estetyki kina: przez eksperymenty Dogmy, wideoklipy aż do Oscarowego „Slumdoga“ nakręconego lekką kamerą „z ręki“.  Ludzie kina z sentymentem mówią o magii taśmy i związanych z nią rytuałach wymagających wtajemniczenia, z drugiej strony podkreślają nieskończone możliwości jakie daje cyfrowy zapis obrazu.

Największą obawą profesjonalistów jest zbytnia demokratyzacja elitarnej dotąd sztuki, wprowadzająca twórczy chaos, obawa o brak mistrzów wytyczających kanon, poziom czy smak. Ale jak podsumowuje dyskusję Michael Ballhaus (autor zdjęć do m.in.: „Ostatniego kuszenia Chrystysa“) - "Przecież to nie ważne jak, ważne co się opowiada".

"Życie Pi", fot. mat. prasowe

Czy pokazane premierowo w Bydgoszczy „Życie Pi“ może być takim drogowskazem? Zrealizowany w 3D, na podstawie bestsellerowej powieści Yanna Martela o tym samym tytule, film jest  baśnią, która nie mogłaby powstać bez narzędzi cyfrowej kreacji. Przy okazji powraca kwestia poruszona w dokumencie "Side by side" - kino cyfrowe odwiedza światy, które coraz mniej mają wspólnego z rzeczywistością, a przynajmniej ze złudzeniem jej odtwarzania.

Ang Lee, specjalizujący się w opowiadaniu o niebezpiecznych związkach, portretuje hinduskiego chłopca skazanego na dryf po oceanie w towarzystwie tygrysa bengalskiego. Pi Patel, niezwykle oczytany młodzieniec, sam siebie postrzega jako Noego.  Przypomina także postać z Saint-Exupery’ego - Mały Książe ale i Guillaument z "Ziemi, planety ludzi" także ocalały po katastrofie, którego przy życiu trzymają wspomnienia muzyki, przeczytanych książek, kulturowy bagaż. Osamotniony wśród bezkresnego oceanu Pi snuje swoją opowieść na podobieństwo jednej z wielkich hinduistycznych narracji – obfitującej w cudowne zwierzęta, sny i kaprysy pogody  - Mahabharaty.

I choć na oceanie toczy się walka o przeżycie, i gros filmowej przygody, to sens tej opowieści rozgrywa  się między dorosłym Pi Patelem i pisarzem, zasłuchanym w jego opowieść. Na początku filmu zostaje wspomniany iście pascalowski zakład – dzięki historii o tygrysie w łódce pisarz ma uwierzyć w Boga. Zamiast niezbitego „dowodu“ na jego istnienie dostaje wybór – skok w żywioł opowiadania albo zbiór mniej lub bardziej prawdopodobnych faktów. Pisarz dostrzega ukrytą dla niego iskrę - jeśli Bóg umarł, to znaczyłoby, że umarły dobre historie.