Pięć lat temu zmarł Ryszard Kapuściński

Ryszard Kapuściński był podróżnikiem, reporterem i pisarzem. Zmarł 23 stycznia 2007 roku w Warszawie. Miał 74 lata.

Ryszard Kapuściński pracy reporterskiej podporządkował całe swoje życie. Pytany, dlaczego wybrał ten właśnie zawód, odpowiadał - Pasjonowali mnie ludzie, życie, świat. Myślę, że warunkiem bycia dziennikarzem jest po prostu pasja i ciekawość innych i innego. Obowiązkiem reportera jest być tam, gdzie dzieje się coś ważnego i zdawać z tego relację.


Był świadkiem blisko 27 rewolucji, cztery razy udało mu się uniknąć rozstrzelania, brał udział w dwunastu wojnach. - W dziennikarstwie, które ja uprawiam, potrzebne są pewne predyspozycje. Nie można być nadmiernie wrażliwym, bo to uniemożliwiałoby obserwację wydarzeń, ale jednocześnie trzeba mieć pewną dozę wrażliwości, żeby przejąć się cudzym losem i odpowiednio zareagować - pisał.

Pierwszą podróż zagraniczną - do Indii - odbył w 1956 roku. Jechał tam z bardzo słabą znajomością angielskiego. Podczas przesiadki, na lotnisku w Rzymie, kupił "Komu bije dzwon?" Ernesta Hemingwaya po angielsku, a w walizce miał słownik - taki był jego pierwszy zestaw do nauki języka.

W 1957 r. pojechał do Japonii i Chin. W roku 1958 przez dziesięć miesięcy pracował w Polskiej Agencji Prasowej, potem zaproponowano mu etat w "Polityce". Jako wysłannik tego pisma przez cztery lata jeździł po kraju i pisał reportaże, z których najlepsze złożyły się na jego debiut książkowy "Busz po polsku" (1962).

Pierwszą podróż do Afryki Kapuściński odbył zimą 1959/60 - przebywał wtedy w Ghanie, odwiedził też Dahomej i Niger. Zafascynowany dokonującym się w tych latach procesem dekolonizacji państw afrykańskich, poleciał do Kairu, skąd przedostał się do pogrążonego w wojnie domowej Konga. Wraz z dwójką czeskich dziennikarzy został aresztowany, skazany na śmierć i cudem uratowany przez żołnierzy ONZ. Przeżycia z tego okresu opisał w "Wojnie futbolowej" (1978 r.). W 1962 r. został wysłany do Dar es-Salaam, jako pierwszy polski korespondent PAP na całą Afrykę. Spędził tam pięć lat. O narodzinach "trzeciego świata" pisał w "Czarnych gwiazdach" (1963) i "Gdyby cała Afryka" (1969).

Wiosną 1967 r. Kapuściński odwiedził siedem azjatyckich i zakaukaskich republik Związku Radzieckiego, co udokumentował w książce "Kirgiz schodzi z konia" (1968). Jesienią 1967 r. został korespondentem PAP w Ameryce Łacińskiej, gdzie spędził pięć lat. Mieszkał w Chile, Meksyku, Boliwii i Brazylii. Wyprawa zaowocowała książkami: "Dlaczego zginął Karl von Spreti" (1970) oraz "Chrystus z karabinem na ramieniu" (1975).

Po powrocie Kapuściński podjął pracę na wydziale dziennikarstwa UW. Lata 70. były czasem nie mniej intensywnych podróży - na Bliski Wschód, do Indii, na Cypr i do Afryki. Wówczas powstały "Jeszcze dzień życia" (1976), "Cesarz" (1978) i "Szachinszach" (1982).

W latach 80. wydał pierwszy zbiór wierszy: "Notes" (1986) oraz "Lapidarium" (1990) - cykl krótkich zapisków, refleksji nad życiem. W 1993 powstało "Imperium", relacja z podróży po ZSRR, reportaż z upadku dawnego systemu. Kolejną książką Kapuścińskiego był "Heban" (1998), w której powrócił do tematyki afrykańskiej. W 2004 roku ukazały się "Podróże z Herodotem", zaś w 2006 tomik poezji "Prawa natury".

Ryszard Kapuściński stał stał się bohaterem serii filmów dokumentalnych, m. in. biograficznych "Poszukiwany Ryszard Kapuściński" w reżyserii Filipa Bajona, "Mówili o nim, że lewituje" Anny Brzozowskiej, "Druga Arka Noego" Piotra Załuskiego, „Ostatnia książka Ryszarda Kapuścińskiego” Beaty Hyży-Czołpińskiej, czy odcinka cyklu "Pejzaże dzieciństwa" realizowanego przez Stanisława Kubiaka.