Film polski na świecie do 1989 r. cz. I

Kręcił dokumenty dla cara, organizował produkcję filmów naukowych (na przykład o tematyce medycznej), w Paryżu współpracował z braćmi Lumière, był także cenionym teoretykiem kina – autorem prekursorskich broszur: „Nowe źródło historii” i „Fotografia ożywiona”.
W pierwszej dekadzie XX wieku ziemie polskie opuszcza Kazimierz Prószyński, wynalazca pleografu. W kolejnych latach Prószyński odkryje m.in. kamerę ręczną.



Łódzkie kino Polonia - jedno z najstarszych w Polsce, z 1911 roku. fot. Paweł Pietrzak / SFP


Stanisława Winawerówna jako Soava Gallone zrobi karierę aktorską we Włoszech. W czasie pierwszej wojny światowej wielu Polaków związanych z kinematografią znajdzie natomiast zatrudnienie w wytwórniach niemieckich, francuskich i rosyjskich. W Rosji karierę zrobi aktor komediowy – Antoni Fertner. W Berlinie, pod czujnym okiem Ernsta Lubitscha, gwiazdą numer jeden stanie się Pola Negri. Jej spektakularna kariera w Hollywood do dzisiaj nie ma sobie równych. Ryszard Bolesławski po powrocie z Moskwy przybył do USA, gdzie założył cenioną szkołę aktorską, oraz nakręcił kilkadziesiąt filmów z udziałem gwiazd: Grety Garbo, Clarka Gable’a, braci Barrymore.
Po odzyskaniu niepodległości sprawa popularyzacji polskiej kinematografii na świecie zeszła na dalszy plan. W 1934 roku powstała jednak „Rada Przemysłu Filmowego”, zajmująca się m.in. kierowaniem polskich tytułów na europejskie i światowe festiwale. W Wenecji nagrodzono wówczas m.in. filmy Józefa Lejtesa („Dzień wielkiej przygody”) i Romualda Gantkowskiego („Geniusz sceny”). Specjalnością polskiego kina stały się także filmy kręcone w języku jidysz i kierowane przede wszystkim na rynek amerykański. W ten sposób powstał na przykład wybitny "Dybuk" (1937) w reżyserii Michała Waszyńskiego. Jeden z najlepszych polskich filmów zrealizowanych przed wojną.
W czasie drugiej wojny światowej film w Polsce pełnił przede wszystkim rolę dokumentacyjną i propagandową. Po wojnie, rodzima kinematografia szukała swojej drogi. Zginęło wielu przedwojennych reżyserów, aktorów i scenografów, inni wyjechali za granicę (najbardziej utytułowany polski filmowiec, Józef Lejtes, w USA kręcił filmy syjonistyczne i telewizyjne).