Kraków, konkurs dokumentalny. Filmowe rozliczenia

Trzy tytuły, trzy różne miejsca na Ziemi, trzy różne okresy i jeden wspólny temat: poczucie winy.

W „Zaćmieniu słońca” wina wiąże się z postkolonialnym kacem. Europejscy inżynierowie na zlecenie organizacji pomocowych przybywają do Afryki, by elektryfikować tamtejsze wsie przy pomocy paneli słonecznych. W dokumencie Martina Marečka  dokonało tego w 2006 roku dwóch Czechów, dzięki czemu w zambijskim szpitalu i szkole popłynął wreszcie prąd. Kiedy wracają do wioski pięć lat później, przeżywają załamanie: instalacja jest w ruinie, kwitnie pajęczarstwo, a miejscowi nie bardzo się przejmują całą sytuacją… Tylko Czesi mogli nakręcić film tak bezpardonowy w obnażaniu kulturowych różnic nie do pogodzenia.  Twórcy nie mają złudzeń zarówno co do afrykańskiej mentalności, jak i naszej, „białej” ignorancji, która każe nam porywać się na zacne projekty bez świadomości lokalnej specyfiki.

Karen Winther cały swój film "Zdrada" zbudowała na własnym poczuciu winy. W latach 80. jako nastolatka związała się z ruchem anarchistycznym, ale któregoś dnia kapryśnie zmieniła orientację i przeszła na stronę neonazistów, przekazując im wcześniej wiele informacji o ideologicznym „wrogu”.  Dziś, jako dorosła kobieta, nie może pogodzić się z tym, że zdradziła swoich współtowarzyszy. Rusza z kamerą do tych, których zraniła najbardziej, a którzy  byli jej wówczas najbliżsi. Oglądając te żmudne próby odkupienia win, w coraz ostrzejszym świetle zaczynamy dostrzegać psychologiczne źródła wszelakich ideologicznych ukąszeń. Dla reżyserki jest to proces jeszcze bardziej istotny: pomaga zrozumieć samą siebie, przeanalizować swoje dawne relacje z matką i przyjaciółmi. 


 Hitem dnia była z pewnością "Wiera Gran" Marii Zmarz - Koczanowicz, pokazywana nie tylko w krakowskim kinie „Kijów”, ale parę godzin później również w telewizyjne Dwójce. W tym niezwykle gęstym dokumencie problem winy (śpiewaczka z getta oskarżona o współpracę z gestapo) przestaje być kwestią najważniejszą. W rozmowach Agaty Tuszyńskiej z żyjącymi świadkami czy znawcami tematu ujawnia się przede wszystkim trudność z dotarciem do absolutnej prawdy, a jednocześnie ludzka obsesja sądzenia. Film pokazuje, że za tą obsesją stoją czasami uczucia niewiele mające wspólnego ze szlachetną potrzebą sprawiedliwości.


Portalfilmowy.pl jest patronem medialnym 52. Krakowskiego Festiwalu Filmowego.