Operator Wajdy w dokumencie Adama Lewandowskiego

Zygmunt Samosiuk należał do najjaśniejszych gwiazd polskiego kina przełomu lat 60/70. Tak jak Cybulski dla wszystkich był po prostu Zbyszkiem, tak on, wybitny autor zdjęć filmów Andrzeja Wajdy, Janusza Majewskiego czy Jerzego Kawalerowicza, pozostał w pamięci filmowców jako Zyga, lekko zacinający się, trochę nieśmiały kolega w ciemnych okularach, z nieodłącznym światłomierzem w ręku.

Blisko trzydzieści lat po śmierci Zygmunt Samosiuk doczekał się swej pierwszej filmowej biografii. Debiutant Adam Lewandowski w dokumencie "Niezależna Republika Samosiuk" kreśli postać wybitnego filmowca i wrażliwego człowieka, dla którego praca z kamerą stanowiła pasję i źródło ogromnej radości. "Nie dane mu było opowiedzieć wszystkiego, o czym mógłby opowiedzieć swoją wspaniałą sztuką operatorską, dał nam tylko sygnały…" wspomina Krzysztof Gradowski. W filmie wypowiadają się także Andrzej Wajda, Renata Pajchel, Piotr Szulkin, Bogdan Dziworski, Janusz Majewski, oraz żona Irena Karel.

Dużą część filmu stanowią archiwalia - śledzimy drogę Samosiuka od etiud w łódzkiej filmówce po ostatnie filmy fabularne. Są to sztandarowe dzieła polskiego kina; "Brzezina", "Krajobraz po bitwie", "Trzeba zabić tę miłość", "Austeria", "Akademia Pana Kleksa", z których twórcy zmontowali barwny fresk, dający odczuć skalę talentu operatora.

Środki, których używał Samosiuk - praca przy naturalnym oświetleniu, kamera z ręki, używanie długich obiektywów i barwnego światła - w latach 70. były czymś nowatorskim i wprowadziły do polskiego kina powiew świeżości. Również rozpiętość gatunkowa filmów, które tworzył (science - fiction obok filmu wojennego i baśni) pozwalają sądzić, że był najbardziej wszechstronnym polskim operatorem. W latach 70. o współpracę z nim zabiegał Lindsay Anderson, gdy nie udało się do tego doprowadzić, wysłał Samosiukowi kolekcję płyt jazzowych.

Zostało po Zygmuncie Samosiuku kilka anegdot – według jednej z nich napisał do firmy Kodak list z zapytaniem, jak uzyskać efekt monochromatyczności na barwnej taśmie. Odpowiedziano mu, by kupił czarno - białą. Tej historii nie znajdziecie w filmie. Twórcy dokumentu, po prawie  trzyletniej dokumentacji, zdecydowali się przedstawić mniej znane historie z życia twórcy. Również formalnie film stoi w kontrze do tradycyjnych telewizyjnych biografii - zdjęcia Jakuba Gizy zrealizowane ruchliwą kamerą i przy naturalnym oświetleniu dają nam odczuć, co dziś zostało z estetyki zaproponowej ponad trzydzieści lat temu przez Samosiuka.

"Niezależna Republika Samosiuk" to nietuzinkowy portret wspaniałego operatora, artysty i pasjonata. To także film o cenie, którą płaci się za ogromny talent.

Wielbicieli  talentu Zygmunta Samosiuka zapraszamy na pokaz film dokumentalnego pt. "Niezależna Republika Samosiuk'' w reżyserii Adama Lewandowskiego. Pokazy w ramach Krakowskiego Festiwalu Filmowego odbędą się 30 maja o godzinie 10:00 w Kinie Kijów oraz 1 czerwca o godzinie 19:00 w Kinie Mikro.  Premierowy pokaz dokumentu będzie można zobaczyć 29 maja o 19:35 w TVP 2.