W czasach, gdy po Ziemi chodziły mamuty, wiodącym amantem polskiego kina był Zbyszek Cybulski. W filmie „Popiół i Diament” mamy okazję zobaczyć, jak namiętnie całował i jak marnie zginął.
W filmie Andrzeja Wajdy, wyprodukowanym w 1958 roku, Zbyszek Cybulski gra rolę Maćka Chełmickiego - mordercy, ale specyficznego: w przeciwieństwie do Leona Zawodowca eliminuje ludzi nie dla pieniędzy, lecz z przyczyn ideologicznych. Właśnie skończyła się wojna. Partyzanci walczą z komunistami o to, jaka ma być wolna Polska. Czym żyje młodzież? Zabiera się do robotniczo-chłopskiej walki o socjalistyczną przyszłość. Widzimy, jak robiło się karierę te 60 lat temu: chłopaki idą do fabryki albo próbują sił w wyścigu szczurów przy dyrektorach i ministrach. Niektórzy – jak Maciek – próbują jeszcze przepchnąć historię Polski na inne tory. Jak? Tak jak potrafią, jak się to robiło przez całą wojnę: strzelając do ludzi. Widzimy brutalny świat sprzed epoki stażów studenckich, korporacji i długoletnich kredytów mieszkaniowych.
Maciek jest przedstawicielem pokolenia straconego: zanosi się ponurym śmiechem, gdy jego przyjaciel i podwładny wznosi toast „Ale my żyjemy!”. Jako partyzant, tuła się od zadania do zadania, wykonując wyroki na kolejnych partyjnych notablach. Zabija z satysfakcją, z uśmiechem, bez nadziei. Do czasu, gdy w barze poznaje Krysię. Z nią mógłby się nie tylko przytulać, ale i skręcić w stronę stabilizacji, może nawet studiować na Politechnice. Musi sobie zadać pytanie: co po nim zostanie, na co warto poświęcić życie? W tamtych czasach pytanie to miało sens krwisty i dosłowny; dziś jednak też jest aktualne, dla człowieka kończącego szkołę, wybierającego drogę kariery.
Ten film znajdziesz w swojej bibliotece szkolnej.