Organizacja polskiej kinematografii cz. III

Prywatni producenci, dystrybutorzy, kina

Prywatni producenci filmowi

W kinematografii ostatniego 20-lecia rozwinął się segment rynku prywatnych producentów filmowych. Najwięksi z nich, produkują zarówno filmy fabularne jak i seriale telewizyjne, sitcomy, telenowele, audycje telewizyjne, reklamy i videoklipy, filmy instruktażowe, szkolne oraz promocyjne. Łączna ilość producentów sięga kilkuset, w tym kilkudziesięciu mających za sobą przynajmniej jeden film kinowy. Na budżety produkowanych przez nich filmów składają się nierzadko liczni inwestorzy, zarówno ze sfery publicznej (PISF, TVP S.A.) jak i niepublicznej (telewizje komercyjne, Telekomunikacja Polska, dystrybutorzy, itd.). Liderzy ilościowi w dziedzinie produkcji filmów fabularnych to Akson Studio, Opus Film, Apple Film Production, Yeti Films, Skorpion Arte i Skorpion Arts. Producentem megahitów historycznych jest Zodiak Jerzy Hoffman Film Production. Producenci największych sukcesów komercyjnych ostatnich lat, produkujących komedie romantyczne bez wsparcia środkami publicznymi, to Van Worden i MTL Maxfilm. Firmy szerzej współpracujące z zagranicą to Gremi Film Production, Zentropa Polska, Skopia Film, San Graal i inni. Dokładniejszy opis tego segmentu rynku filmowego będzie treścią innego artykułu na portalu.

Dystrybutorzy

Do sfery dystrybucji filmowej zalicza się podmioty zajmujące się zakupem praw do eksploatacji filmów (w kinach, na różnych nośnikach, w telewizji, Internecie i sieciach informatyczno-telekomunikacyjnych) i odróżnia od instytucji zajmujących się tylko rozpowszechnianiem. Najwięksi w skali obrotów  polscy dystrybutorzy to:  UIP (United International Pictures), Forum Film,   Kino Świat, Monolith (wraz z Monolith Plus i Monolith Video), Imperial Cinepix, Warner, ITI Cinema. Pozostali dobrze znani to: Best Film, Gutek Film, SPI (oraz Spinka), Interfilm, Syrena Films, Vision,  Vivarto i kilkunastu innych, tzw. independents. Wśród mniejszych firm dystrybucyjnych znajdują się podmioty zainteresowane wyłącznie rynkiem wideo, lub eksploatacją filmów telewizyjnych bądź art-house’wych. W Polsce dystrybucja jest całkowicie sprywatyzowana. Jedyne firmy samorządowe, o niewielkich obrotach w dziedzinie własnej dystrybucji  to IF „Odra-Film” i IF „Silesia-Film”, IF „Max-Film”. Inne, starsze, zostały sprywatyzowane (Apollo, Neptun, itd.)
            Większość z dużych firm dystrybucyjnych, tzw. majors, zajmuje się dystrybucją filmów zagranicznych w Polsce, przede wszystkim amerykańskich, głównie w kinach. Niektórzy z nich są także poważnymi dystrybutorami płyt DVD, VCD, Blue-Ray, itd. oraz zajmują się redystrybucją filmów w innych miejscach niż kino oraz współpracują z nadawcami telewizyjnymi, właścicielami platform cyfrowych  i  sieciami teleinformatycznymi (VOD, nowe media). Niektóre z firm zajmują się dystrybucją filmów określonego gatunku (np. filmów dokumentalnych – Against Gravity), lub regionu pochodzenia (np. Mañana Film – filmy latynoskie, 35 mm – filmy krajów byłego ZSRR, Fundacja Film Polski – wyłącznie filmy polskie).



Kina

Tradycyjnym miejscem do oglądania filmów jest kino. W ostatnich latach obserwuje się korzystną tendencję powrotu widowni do kin (40 mln widzów rocznie) oraz zainteresowaniem publiczności polskimi filmami (41% frekwencji w I kwartale 2011 r. dotyczyło polskich filmów; dla porównania – wg GUS w całym roku 2009 udział widowni na polskich filmach wyniósł 20%). W Polsce ilość kin wynosi (stan na 31.12.2010)  1076 ekranów, które znajdują się w 450 obiektach kinowych; ich ilość waha się, gdyż zjawisku likwidacji małych kin jednosalowych towarzyszy równolegle proces rozwoju dużych sieci – Multipleksów. Największy z operatorów – izraelska firma Cinema City, działająca w Polsce pod nazwą Cinema City Poland – dysponuje 62 obiektami (w tym 8 kin typu IMAX) tj.538 ekranów z potencjalną widownią na 110 tys. miejsc. Na drugim miejscu plasuje się firma Multikino, która ma w 22 kinach 44 tysiące miejsc. Jako jedyny polski operator Multipleksów ma kina poza granicami: w Rydze i w Wilnie (2010). Multikino wchłonęło 5 obiektów Silver Screen w 2008 roku. Kolejny koncern to Helios S.A., który dysponuje 26 obiektami różnej wielkości w kilkunastu miastach (28 tys. miejsc). Firma ta przejęła kina firmy Kinoplex w 2007 r. Ostatnim notowanym operatorem sieci kin jest Nove Kino (założony przez IF „Max-Film”) z 5 tys.miejsc w 16 obiektach w Warszawie i mniejszych miastach, głównie regionu mazowieckiego. Każda z tych sieci corocznie buduje nowe obiekty w kolejnych miastach.
Celem zapewnienia pomocy repertuarowej (głównie artystycznej) oraz finansowej w dziedzinie edukacji, upowszechniania kultury filmowej i cyfryzacji kin, powstała organizacja o nazwie Sieć Kin Studyjnych i Lokalnych (gromadząca ok.100 członków), która ustawicznie wspiera małe kina dysponując środkami publicznymi – operatorem sieci jest Filmoteka Narodowa.  Mimo upadku małych kin, pojawiają się – zwłaszcza w okresie letnim w dużych miastach – pozakinowe formy oglądania filmów (w parkach, obiektach miejskich, pojazdach, itp.), które stają się coraz popularniejszą forma dostępu do sztuki filmowej.

Inne segmenty rynku filmowego

W Polsce funkcjonuje około 500 przedsiębiorstw zaopatrujących producentów w sprzęt zdjęciowy, oświetlenie, nośniki, agregaty, świadczące usługi postprodukcyjne, realizujące efekty specjalne, nagrania muzyczne, itd.  Ich wykazy są publikowane na portalach filmowych i rejestrowane przez powstające organizacje typu film commission (podmioty oferujące lokalną pomoc produkcyjną, organizowane przez niektórych moderatorów regionalnych funduszów filmowych).
Pozostałe ważne elementy otoczenia kinematografii to festiwale filmowe, szkolnictwo filmowe, prasa branżowa, imprezy dotyczące upowszechniania kultury filmowej oraz wszelkiego rodzaju stowarzyszenia twórcze i zawodowe.

 Lipiec 2011