Ignacy Machowski

Polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Chociaż znany był głównie z ról filmowych i telewizyjnych, to trzeba pamiętać, ze przede wszystkim był aktorem teatralnym. Ignacy Machowski w teatrze zagrał ponad sześćset ról, przeszło pięćdziesiąt ról filmowych, ponad sto w Teatrze Telewizji i tysiące w spektaklach radiowych. Wiele z nich przeszło na stałe do historii polskiego teatru i filmu.

Już w 1944 w wyzwolonym Rzeszowie występował w tamtejszym teatrze, jeszcze jako adept studia aktorskiego, w którym wykładali między innymi Stefania Domańska, czy Józef Kondrat. Wraz z nim uczyli się tam i rozpoczynali pracę zawodową Kazimierz Dejmek i Adam Hanuszkiewicz.

Jedną z jego pierwszych ról był Wernyhora w Weselu. Fakt, iż aktor zagrał go w wieku dwudziestu czterech lat świadczył o dużych możliwościach charakterystycznych, które z czasem rozwinął i połączył ze znakomitą umiejętnością charakteryzacji. Dopiero po wojnie zdał eksternistyczny egzamin aktorski w Łodzi, by rozpocząć pracę w Jeleniej Górze, gdzie przeniósł się macierzysty Teatr Ziemi Rzeszowskiej tworząc tym samym pierwszą polską scenę na ziemiach odzyskanych.

Pracował we Wrocławiu, w Warszawie (gdzie zagrał Włodzimierza Lenina w sztuce Nikołaja Pogodina Człowiek z karabinem w Teatrze Narodowym), w gdańskim Teatrze Wybrzeże (Murzyn w Ladacznicy z zasadami Jean-Paul Sartre'a w reż. Zygmunta Hübnera).

Lata pięćdziesiąte były dla niego szczególnie pracowite i owocne. Uznano go wtedy za „mistrza dugiego planu”. Wystąpił w "Popiele i diamencie" Wajdy, "Cieniu" i "Pociągu" Kawalerowicza, w "Eroice" Munka, a także w "Pętli" Hasa. Tymi rolami wpisał się na trwałe w ikony „polskiej szkoły filmowej”.

Jeszcze we Wrocławiu rozpoczął współpracę z reżyserem Romanem Sykałą, dzięki której dotarł do Teatru Polskiego w Poznaniu, a później do Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi. W Poznaniu uzyskał pozycję „pierwszego aktora”, który grał wszystko. W tym mieście nawiązał współpracę z Jerzym Antczakiem, dzięki której powstały znakomite role w spektaklach telewizyjnych.

W Łodzi również spotkał Machowski ponownie Kazimierza Dejmka, który był dyrektorem Teatru Nowego, a przed laty, w Rzeszowie – kolegą z ławki w studiu aktorskim. Właśnie w Łodzi na długie już lata związał się z tym reżyserem, co zaowocowało wielkimi i cenionymi rolami tak przez krytykę, jak i publiczność. W Teatrze Nowym wystąpił m.in. w inscenizacjach dzieł staropolskich (np. w Historyi o chwalebnym zmartwychwstaniu pańskim zagrał sześć ról).

W 1962 Kazimierz Dejmek objął dyrekcję Teatru Narodowego w Warszawie, gdzie pociągnął wiele osób z niepowtarzalnego zespołu z Łodzi. W Teatrze Narodowym Machowski zagrał znów w staropolszczyźnie, ale stworzył także nowe role, które przyniosły sukces tak jemu samemu, jak Kazimierzowi Dejmkowi i Scenie Narodowej.

Od 1969 pracował w Teatrze Ateneum. Grał w nim generała von Zietena w "Wielkim Fryderyku Adolfa Nowaczyńskiego" w reżyserii Jerzego Grudy. Zagrał także w przedstawieniach Janusza Warmińskiego. Pracował ponadto z takimi reżyserami, jak Maciej Prus i Jerzy Grzegorzewski.

Najważniejsza rola filmowa Machowskiego to markiz d'Arquien, tytułowy "Ojciec królowej" w filmie Wojciecha Solarza. Po raz kolejny odznaczył się tu umiejętnością transformacji (grał człowieka dwadzieścia lat starszego od siebie), dużym dowcipem, ale i wiarygodnością. Jego d'Arquien był człowiekiem z krwi i kości i niebezmyślnym.

W 1981 powrócił do współpracy z Dejmkiem, tym razem na deskach Teatru Polskiego w Warszawie, w którym pozostał do końca drogi artystycznej i życia. Tu powstały takie kreacje, jak Żyd w "Weselu" Wyspiańskiego, Duda w "Drzewie Myśliwskiego", czy tytułowa rola w "Maestrze" Jarosława Abramowa-Newerlyego. Zagrał także Rejenta w "Zemście" Aleksandra Fredry. W trakcie jednego z przedstawień aktora dostał zawału serca. Od tamtej pory musiał stopniowo ograniczać pracę zawodową.

W 2000 zagrał swoją ostatnią rolę – doradcę króla Heroda – Ireneusza w "Biwaku pod gołym niebem" Mariana Pankowskiego w reżyserii Jana Kulczyńskiego.

Zmarł 11 stycznia 2011 roku w Warszawie.