Billy Wilder

Austriacki scenarzysta i reżyser filmowy, początkowo pracujący w Berlinie, a od 1933 w Hollywood. Dzieciństwo spędził w Wiedniu, gdzie przerwał studia prawnicze, by wyjechać do Berlina, gdzie w 1929 zadebiutował jako scenarzysta. W ciągu czterech lat udało mu się zrealizować około 20 scenariuszy, w tym do klasycznego dziś film młodzieżowego „Emil i detektywi” (1931) Gerharda Lamprechta. Po dojściu Hitlera do władzy opuścił Niemcy i przez Paryż wyjechał do USA, gdzie współpracował między innymi z Ernestem Lubitschem przy „Ósmej żonie Sinobrodego” (1938) i „Ninoczce” (1939). Jako reżyser zadebiutował we Francji melodramatem „Zła krew” (1934), w Stanach za kamerą stanął dopiero w 1942. Rozgłos przyniosły mu filmy „Podwójne ubezpieczenie” (1944, siedem nominacji do Oscara, w tym dla filmu roku, za scenariusz i reżyserię) i „Stracony weekend” (1945, Grand Prix w Cannes, cztery Oscary, w tym dla filmu roku, za scenariusz i reżyserię). Wyspecjalizowany w kinie gatunków, realizował musicale („Cesarski walc” 1948), dramaty wojenne („Stalag 17” 1953, nominacja do Oscara za reżyserię), thrillery („Świadek oskarżenia” 1957, siedem nominacji do Oscara, w tym za reżyserię), melodramaty („Fedora” 1978), ale przede wszystkim komedie: („Słomiany wdowiec” 1955, „Pół żartem, pół serio” 1959, sześć nominacji do Oscara, w tym za scenariusz i reżyserię, „Garsoniera” 1960, pięć Oscarów, w tym dla filmu roku oraz za scenariusz i reżyserię, „Strona tytułowa” 1974). Osobne miejsce w filmografii Wildera zajmuje dramat „Bulwar Zachodzącego Słońca” (1950, trzy Oscary, w tym za scenariusz oraz osiem nominacji, w tym dla filmu roku oraz za reżyserię) – nostalgiczny rozrachunek z Hollywood czasu kina niemego. Aktywny za kamerą do 1981, Wilder przyczynił się do popularności wielu gwiazd kina z Marilyn Monroe, Audrey Hepburn, Shirley McLaine, a przede wszystkim aktorskiego tandemu Jacka Lemmona i Waltera Mattahau.