James Stewart

Aktor amerykański, jedna z najpopularniejszych osobowości ekranu lat 40., 50. i 60., uosobienie przeciętnego Amerykanina stającego wobec nieprzeciętnych wyzwań. W trakcie studiów inżynierskich w Princeton poznał Joshuę Logana, który prowadził trupę aktorską. Stewart dołączył do zespołu, w którym występowali m.in. Henry Fonda i Margaret Sullavan. W 1932 wraz z Fondą trafił na Broadway, gdzie został dostrzeżony przez łowców talentów z MGM, w 1935 zadebiutował na ekranie. W roku następnym wystąpił już w dziewięciu filmach, a popularność przyniósł mu musical „Urodzona do tańca” (1936) Roya Del Rutha. Ale o powodzeniu Stewarta zadecydować miało spotkanie z Frankiem Caprą, który obsadził go w filmach „Pieniądze to nie wszystko” (1938) oraz „Mr. Smith jedzie do Waszyngtonu” (1939), za który Stewart otrzymał swoją pierwszą (z pięciu) nominację do Oscara. Wkrótce aktor osiągnął status supergwiazdy, dzięki westernowi „Destry znowu w siodle” (1939) George’a Marshalla, romantycznej komedii „Sklep za rogiem” (1940) Ernsta Lubitscha oraz brawurowej „Filadelfijskiej opowieści” (1940) George’a Cukora, za którą otrzymał Oscara za rolę drugoplanową. Po ataku na Pearl Harbor Stewart zaciągnął się do lotnictwa, uczestniczył w nalotach na Niemcy, powrócił z frontu w randze pułkownika, by w 1968 zostać mianowany generałem.
Doświadczenia wojenne odmieniły Stewarta, który zaczął przyjmować role bardziej niż dotąd skomplikowane, jakkolwiek pierwszą rolą po demobilizacji była kreacja w komedii „To wspaniałe życie” (1946) Franka Capry. Wkrótce potem aktor nawiązał współpracę z Alfredem Hitchcockiem, która zaowocowała rolami w takich filmach jak „Sznur” (1948), „Okno na podwórze” (1954), „Człowiek, który wiedział za dużo” (1956) oraz „Zawrót głowy” (1958). Równie owocna była współpraca z Anthony Mannem, twórcą takich westernów jak „Winchester 73” (1950) czy „Mściciel z Laramie” (1955). Stewart występował także w filmach Billy Wildera („Spirit od St. Louis” 1957), Otto Premingera („Anatomia morderstwa” 1959 – nagroda aktorska w Wenecji i kolejna nominacja do Oscara), Johna Forda („Człowiek, który zabił Liberty Valance’a” 1961). W latach 60. aktor skupił się głównie na komediach rodzinnych i westernach, by w następnej dekadzie ogłosić wycofanie się z ekranu, jakkolwiek zdarzało mu się wystąpić w takich filmach jak „Wielki sen” (1978) Michaela Winnera czy serialu „Północ-południe II” (1986). W 1980 American Film Institute uhonorował go swoją nagrodą, zaś w 1985 otrzymał honorowego Oscara za całokształt twórczości.