Fritz Lang

Austriacki reżyser, scenarzysta i producent, pracujący w Niemczech i – od 1935 – w USA. Pod presją rodziny rozpoczął studia architektoniczne w Wiedniu, lecz ich nie ukończył, podobnie jak studiów malarskich w Monachium. Po I wojnie światowej, w której walczył po stronie Austrii, zainteresował się pisaniem scenariuszy i podjął pracę w kinematografii. W 1919 zadebiutował jako reżyser, odnosząc sukces filmem „Pająki” (1920), którego realizacja uniemożliwiła mu reżyserowanie „Gabinetu doktora Caligari”. „Zmęczona śmierć” (1921) zostaje uznana za pierwsze arcydzieło Langa i zarazem kwintesencję widowiska filmowego w duchu ekspresjonistycznym. Po sukcesie kryminału „Doktor Mabuse” (1922) powierzono mu realizację dwuczęściowej starogermańskiej sagi „Nibelungi” (1924), a następnie futurystycznego „Metropolis” (1926) – najdroższego, ze względu na imponująca scenografię, filmu tamtego okresu. Pierwszy film dźwiękowy Langa, „M – morderca” (1931), ujawnił jego wrażliwość na tematykę społeczną. Mimo zakazu rozpowszechniania w Niemczech „Testamentu doktora Mabuse” (1932) władze oczekiwały, że Lang przyjmie stanowisko naczelnego reżysera III Rzeszy. Kiedy reżyser odmówił, musiał opuścić Niemcy: wyjechał do Francji, a następnie do USA, gdzie odniósł sukces dramatem więziennym „Jestem niewinny” (1936). Zaaklimatyzowany w Hollywood, kręcił filmy w różnych gatunkach – od westernów („Powrót Franka Jamesa” 1940, „Napad na Western Union” 1941, „Ranczo Notorious” 1952) poprzez melodramaty („Księżycowa flotylla” 1955) po filmy noir („Kobieta w oknie” 1944, „U progu tajemnicy” 1947). Pod koniec lat 50. powrócił do Niemiec, gdzie nakręcił między innymi „Tysiąc oczu doktora Mabuse” (1960). W 1963 zagrał samego siebie w filmie „Pogarda” Jean-Luc Godarda.