Cienie zapomnianych przodków

Karpaty Wschodnie, pogranicze ukraińsko-rumuńskie, huculska wioska. Początek dwudziestego wieku. Dwa zwaśnione rody – ubodzy Palijczukowie i bogaci Gutieniukowie. Konflikt między nimi zbiera śmiertelne żniwo. Nie przeszkadza to Mariczce i Iwanowi, by od dziecka żywić do siebie sympatię, która – gdy dorosną – przerodzi się w gorące uczucie. Mimo że Mariczka to córka mordercy ojca Iwana, młodzi planują małżeństwo. Nie może ono dojść do skutku, nie tylko ze względu na różnice stanowe, ale wykluczają je – przede wszystkim – odwieczne waśnie między rodzinami. Gdy dziewczyna, ścigając zabłąkana owieczkę, przypadkowo zginie w nurtach Czeremoszu, Iwan popadnie w długotrwałą apatię. Próbuje z niej wyjść, żeniąc się z piękną, tryskającą radością życia Pałagną. Ale małżeństwo nie przyniesie mu szczęścia, żona niebawem zacznie go zdradzać, a on sam poniesie śmierć z ręki kochanka. Zamykająca opowieść stypa obrazowo uświadomi, jak małym pyłkiem jest człowiek, a także jak krótko trwa pamięć po nim.

Ekranizacja powieści Mychajło Kociubinskiego – poświęconej miłości między dwojgiem młodych ludzi pochodzących ze skłóconych rodzin – zrealizowana w setną rocznicę urodzin pisarza. Ale nie jest to typowa adaptacja, raczej wizja utworu literackiego przefiltrowanego przez świadomość artystyczną Siergieja Paradżanowa i Jurija Ilienki, autora niezwykłej urody zdjęć, którzy weszli w świat – jak określa to Kociubinski – „zapomniany przez Boga i ludzi”, nasycając akcję opowieści obrazami miejscowych obyczajów, rytuałów i obrzędów. Nadało to ekranizacji walorów uniwersalnych, czyniąc z „Cieniów zapomnianych przodków” pełną poezji, gorzką refleksję filozoficzną o ulotności ludzkiego życia i braku miejsca w pełnym przemocy świecie dla istot wrażliwych, starających się żyć w zgodzie z wyznawanymi wartościami. Ponadczasowy charakter filmu podkreśla malarskość kadrów, ilustrowanych dźwiękami ludowych instrumentów, a także włączenie do opowieści rytuałów towarzyszących narodzinom, ślubowi, śmierci.