Lawrence z Arabii

W maju 1935 roku w wypadku motocyklowym zginął Thomas Edward Lawrence. W roku 1917 był oficerem brytyjskiego sztabu w Kairze, który znudzony papierkowa robotą snuł plany dywersji przeciwko wojskom tureckim. Pomysł sprowokowania arabskiego powstania spodobał się sztabowcom. Lawrence wyruszył na pustynię, by zdobyć zaufanie księcia Faisala i innych szejków. Wraz z nimi zdobył port w Akabie, rozbijając zdemoralizowany garnizon turecki. To był początek wojny partyzanckiej, którą inspirowali Anglicy, a Lawrence okazał się jedynym ich człowiekiem, mającym posłuch u Arabów. Schwytany podczas jednej ze swych misji szpiegowskim, został poddany wymyślnym torturom, uwolniony stał się jeszcze bardziej zajadłym wrogiem Turcji. Odegrał kluczową rolę w zdobyciu Damaszku i umocnieniu brytyjskiej obecności na Bliskim Wschodzie po I wojnie światowej.

Kim był T.E.Lawrence, jedna z najbardziej tajemniczych postaci XX wieku? Na to pytanie film Davida Leana nie odpowiada. Ale też nie było to celem wielkiego widowiska, którego inscenizacyjny rozmach wyróżniono aż siedmioma Oscarami (z dziesięciu nominacji) - w tym za najlepszy film i reżyserię. O miejscu „Lawrence'a z Arabii” w historii kina zadecydowała przede wszystkim osobowość reżysera, a także to, że było to pierwsze dzieło ekranowe, które pokazywało bohatera w całej jego dwuznaczności - i to w czasach, kiedy kino służyło bardziej budowaniu mitów niż ich obalaniu. Tej dwuznaczności sprzyja wybór Petera O’Toole’a do roli tytułowej. To na jego barkach złożono cały ciężar odpowiedzialności za sukces filmu, w którym, co zaskakujące, dzieje się tak niewiele: na ekranie dominuje żółty piasek pustyni, obiekt fascynacji Davida Leana.