Popioły

Podróżujący po Włoszech książę Gintułt latem 1798 roku spotyka żołnierzy w strzępach polskich mundurów, śpiewających Mazurka Dąbrowskiego. Powraca do Polski, do zimowych krajobrazów, gdzie młody szlachcic Rafał Olbromski zakochał się w pięknej Helenie i został przez ojca zesłany do samotni swego brata Piotra, przyjaźniącego się z Gintułtem. Rafał, podróżując z księciem jako jego sekretarz, w Warszawie zostaje wprowadzony w kręgi masonerii skupionej przy księciu Poniatowskim. W żonie mistrza de Witha rozpoznaje Helenę, z którą ucieka w góry, gdzie kochanka ginie z rąk żołnierzy-zbójników. Rafał dociera do dworu Krzysztofa Cedry, jest świadkiem przemarszu wojsk napoleońskich. Pod wpływem opowieści weterana polskich legionów Olbromski i Cedro przedzierają się do Wielkopolski, by wstąpić do polskich oddziałów. Rafał bierze udział w bitwie pod Raszynem, Krzysztof- w zdobywaniu Saragossy. Ich losy i wolnościowo-patriotyczne przekonania zostały podporządkowane straszliwym prawom napoleońskich wojen. Pod Sandomierzem Rafał spotyka Gintułta; ratuje mu życie, ale książę ginie w pożarze dworu Olbromskich. Rafał kończy wojaczkę i poświęca się odbudowie majątku. W roku 1812 odwiedza go Krzysztof Cedro - wierny żołnierz, zwolennik Napoleona podążający z nim na Moskwę- i namawia przyjaciela, by się do nich przyłączył. Zimowy odwrót wielkiej armii. Cedro, w saniach razem z cesarzem, nie dostrzega konającego w śniegu, niewidomego Rafała.