Pokolenie

Warszawa, okres okupacji hitlerowskiej. Stach rozpoczyna pracę w stolami Berga. W zakładzie działa komórka Armii Krajowej. Jeden z robotników, Sekuła, jest marksistą i członkiem Gwardii Ludowej. Zaprzyjaźnia się ze Stachem i tłumaczy mu istotę kapitalistycznego wyzysku. Zachęca młodego chłopca do nauki. W szkole po lekcjach aktywistka ZWM Dorota agituje uczniów do walki przeciw okupantowi oraz o nowy sprawiedliwy porządek społeczny. Stach jest zdecydowany wstąpić do ZWM i szuka kontaktu z Dorotą. Kradnie pistolet, własność AK, ukryty w stolami. Na zebraniu komórki ZWM składa przysięgę wojskową. Później agituje kolegę Jasia Krone, lecz ten odmawia w trosce o swego ojca. Stach zostaje niesłusznie oskarżony o kradzież drewna i pobity przez niemieckiego oficera. Chłopcy postanawiają się zemścić. Jasio Krone wykonuje wyrok posługując się skradzionym pistoletem. Stach i Dorota zbliżają się do siebie. Na majówce chłopak opowiada o zabójstwie Niemca. Dziewczyna jest oburzona z powodu naruszenia zasad konspiracji. Wybucha powstanie w getcie i chłopcy udają się na akcję pomocy walczącym Żydom. Kradną niemiecką ciężarówkę i zostają ostrzelani przez wojskowy patrol. W czasie ucieczki ginie Jasio Krone. Akowcy szukają skradzionego pistoletu w warsztacie i w domu Stacha, lecz zostają przepędzeni przez jego sąsiadów z robotniczej dzielnicy. Stach staje się pełnoprawnym, zakonspirowanym członkiem ZWM i zostaje dowódcą plutonu. Dorota decyduje, że chłopak przez pewien czas będzie mieszkał w jej mieszkaniu. Następnego ranka Stach schodzi do pobliskiego sklepiku, a gestapo w tym monecie aresztuje Dorotę. Ukryty za kontuarem, widzi dziewczynę schodzącą po schodach do więziennej karetki... Do samotnie siedzącego Stacha podchodzą chłopcy i dziewczęta z jego plutonu. Po twarzy chłopca spływają łzy.
Film przełomu, zwiastujący koniec okresu realizmu socjalistycznego i narodziny polskiej szkoły filmowej. Jest artystyczną zapowiedzią najwybitniejszych osiągnięć nowego kina drugiej połowy lat pięćdziesiątych: "Popiołu i diamentu" oraz "Kanału" Andrzeja Wajdy.