Pismak

Lata pierwszej wojny światowej. Marzący o karierze literackiej Rafał, dziennikarz i wydawca satyrycznego pisma „Diabeł”, zostaje osadzony w carskim więzieniu. Obserwuje współtowarzyszy z celi: kasiarza Szpicbródki i zakonnika Sykstusa inspirują go do podjęcia pracy nad niekonwencjonalną powieścią. Stopniowo poznaje więzienne obyczaje. Szpicbródka jest w doskonałych układach z naczelnikiem więzienia i strażnikami, posiłki dostaje z restauracji. Rafał nie może się dowiedzieć, o co jest oskarżony. Śledczy pyta najpierw o bluźnierczego „Diabła", później o pistolet znaleziony w mieszkaniu dziennikarza, którym posłużono się rzekomo w zamachach terrorystycznych. W więzieniu choruje na tyfus. Zaprzyjaźniony z doktorem, przebywa w izolatce; opiekuje się nim zakonnik-morderca Sykstus. Zbliża się proces Rafała i wojenny front. Więzienie pustoszeje; Rafał wychodzi na ulicę i spotyka polskich legionistów.
Studium izolacji rozpisane na trzy skazane na siebie osoby, wśród których dojrzewający artysta, pisarz; zapatrzony we własne „ja”, jest postacią centralną.