Gorzkie żniwa

Zima 1942 roku. Żydówka Rosa Eckert, studentka medycyny wiedeńskiego uniwersytetu, ucieka z pociągu, który wiózł ją do obozu koncentracyjnego. Wycieńczoną kobietę, ukrywającą się w lesie, znajduje Leon Wolny. Jest samotnym mężczyzną około pięćdziesiątki, dość bogatym, zbił majątek, wykupując po okazyjnych cenach mienie uciekających przed zagładą Żydów. Kiedyś chciał być księdzem, ale jakoś nie wyszło, zajął się pracą na roli. Powodzi mu się dobrze, ale jest zgorzkniały, dość doskwiera mu samotność. Leon postanawia ukryć kobietę w swoim domu. Z jednej strony żal mu Rosy, z drugiej budzi ona w nim pożądanie. Proponuje dach nad głową za usługi seksualne. I tak mijają dni. Dzieli ich niemal wszystko – wiek, pochodzenie, religia, wykształcenie, łączy – łóżko. Dla Rosy mężczyzna jest jedyną nadzieją na przeżycie. Nagle i niespodziewanie Leonowi trafia się okazja atrakcyjnego ożenku. W tej sytuacji postanawia kobiecie znaleźć inną kryjówkę. Zdruzgotana Rosa odbiera to jako zdradę...

Ogłoszenie stanu wojennego w Polsce zastało Agnieszkę Holland za granicą. Postanowiła nie wracać do kraju. Pierwszym jej filmem, zrealizowanym za granicą, były „Gorzkie żniwa”. „To film o kobiecie i mężczyźnie, o katoliku i Żydówce, o wzajemnej zależności, która rodzi fascynację i seksualne napięcie, o destrukcyjnej potrzebie posiadania kogoś, panowania nad czyimś losem, nad czyimś życiem” – wyznaje Holland. Jednocześnie film ten jest próbą wojennego rozrachunku, pokazania różnych postaw wobec śmiertelnej opresji, wzajemnych relacji między mniej oraz bardziej zagrożonymi. Kameralna opowieść polskiej reżyserki została nominowana do Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny (1986). Warto wspomnieć, że Holland jest współscenarzystką, nakręconego w koprodukcji niemiecko-francuskiej, filmu Andrzeja Wajdy „Miłość w Niemczech” (1983), traktującego o wojennym uczuciu Niemki, której mąż walczy na froncie, oraz młodego Polaka, przebywającego na terytorium wroga na robotach przymusowych.