Tadeusz Różewicz

Poeta i prozaik, dramatopisarz, eseista i autor scenariuszy filmowych, jeden z największych polskich twórców naszej doby urodził się w 1921 roku w Radomsku. Chłopaka kształtowały atmosfera prowincjonalnego miasteczka i otwarte na szeroki świat okno - kino, tutejsze gimnazjum, rodzice - raczej silnej osobowości matka, niż stale nieobecny w domu ojciec, bracia. Młodszy Staś był towarzyszem zabaw, starszy Janusz - autorytetem i niedościgłym wzorem. To on, znawca literatury i początkujący twórca, recenzował surowo pierwsze, młodzieńcze próby poetyckie Tadeusza. A potem wybuchała wojna i odmieniła cały świat osiemnastolatka. Spotkania obu braci - konspiratorów stały się coraz rzadsze. Zaabsorbowani działalnością w akowskim podziemiu przyrzekli sobie, że spotkają się po wojnie w Paryżu, pod pomnikiem Mickiewicza. Nie spełnili obietnicy. W 1944 roku Janusz został aresztowany i zgładzony. Po wyzwoleniu Tadeusz studiował historię sztuki w krakowskiej Jagiellonce. Debiutował poetycko bardzo dojrzałym, zauważonym przez krytykę tomem "Niepokój", następnie opublikował kolejny zbiór "Czerwona rękawiczka". W 1950 roku przeniósł się do Gliwic. "Cóż pan tam robi, na miłość boską?" - dziwił się w liście Julian Tuwim. "Żyję" - odpisał Różewicz. Nadrabiał miną. Z poezji, nawet honorowanej nagrodami państwowymi, bardzo trudno utrzymać żonę i dwójkę dzieci. Od 1968 roku Tadeusz Różewicz mieszka i tworzy we Wrocławiu. Jego dzieła - tomy poetyckie, dramaty "Kartoteka", "Grupa Laokoona", "Na czworakach", "Białe małżeństwo" i inne, a także utwory prozatorskie, przetłumaczone zostały na wiele języków świata. Bohater filmu uznał, że po Auschwitz trzeba pisać inaczej. W cieniu Zagłady takie pojęcia, jak "przeżycie estetyczne" czy "artystyczne" brzmią fałszywie. Dlatego poeta stworzył nową formę zapisu, prostą i powściągliwą, wolną od obrazowości i rozbudowanej metaforyki. Zamiast tradycyjnej wersyfikacji użył formy wiersza wolnego, bliskiej szorstkiemu i nieuładzonemu tokowi mowy potocznej. Takim językiem opisuje zdezintegrowany, rozpadający się świat chaosu, śmieci i śmierci.
O życiu i twórczości bohatera filmu mówią Czesław Miłosz, tłumacze Adam Czerniawski i Karl Dedecius, teatrolog Tony Howard - według niego poezja Różewicza lepiej brzmi w "oszczędnej" angielszczyźnie, niż w języku oryginału, poeta i wydawca Michael Kruger, historyk sztuki i przyjaciel twórcy profesor Mieczysław Porębski, oraz młodszy brat autora "Aktu przerywanego", reżyser filmowy Stanisław Różewicz. Najbardziej kompetentnym źródłem informacji o kolejach losu i dziele artysty jest sam mistrz. Jego wspomnienia i refleksje ilustrowane są ikonografią pochodzącą ze zbiorów rodzinnych i materiałami archiwalnymi. [TVP]