Podaj cegłę czyli polski socrealizm

Realizm socjalistyczny - "artystyczna wersja stalinizmu" trwał w Polsce zaledwie kilka lat, od 1949 do 1955 r., ale wywarł silny wpływ na życie kulturalne kraju, wciągnął w swoją orbitę setki artystów, odcisnął swe piętno na licznych ludzkich losach. Stworzył doktrynę ideologiczno-artystyczną będącą oficjalnym wskazaniem dla ludzi kultury i sztuki, szeroko rozumianej inteligencji. Odejście od nich groziło bardzo poważnymi konsekwencjami, z represjonowaniem włącznie. Był to czas, kiedy w Polsce wiersze pisano na zamówienie telefoniczne z redakcji czy z wydawnictwa, a czasem wprost z komitetu partii. Sensem istnienia sztuki stało się podporządkowanie komunistycznemu kalendarzowi: rocznicom, świętom państwowym, datom okolicznościowym. Żaden inny ustrój nie organizował swoim obywatelom tylu świąt, wieców, pochodów, manifestacji, konferencji, co państwa bloku wschodniego. Były to jednak święta dość ponure, odbywane pod przymusem i bynajmniej nie oznaczały czasu wolnego. Miały dyscyplinować społeczeństwo. Najważniejszym z nich był 1 maja - Święto Pracy, dzień pochodów i akademii, części oficjalnych i artystycznych. Większą wagę miały tylko kolejne rocznice Rewolucji Październikowej, tyle że centralne uroczystości odbywały się w takim przypadku w Moskwie. Stopniowo utrwalał się i usztywniał ich scenariusz, reżyserowano każdy, najdrobniejszy nawet szczegół. Elementem rytuału było też tworzenie licznych izb pamięci, które istniały obowiązkowo w każdej szkole. Założenia socjalistycznego realizmu odnosiły się nie tylko do sfery sztuki, ale i do przejawów życia publicznego i prywatnego. Do świąt prywatnych należało nadanie dziecku imienia, ale także otrzymanie legitymacji partyjnej. Paradoksalne "laickie sacrum" miało też stanowić zawarcie małżeństwa. Film, bogato ilustrowany materiałami archiwalnymi (kroniki, fragmenty filmów dokumentalnych) oraz wypowiedziami twórców działających w tamtej epoce (nieżyjących zastąpili współcześni aktorzy), przedstawia podstawowe założenia ideowo-artystyczne socrealizmu oraz ich przejawy w literaturze, sztukach plastycznych, filmie, teatrze, architekturze i aspektach życia codziennego Polaków. [TVP]