" Nurt tej samej rzeki"

Tego majowego dnia 1945 roku, a był to jeden z najważniejszych dni w naszym stuleciu, ludzie niemal na całym świecie szaleli z radości na wieść o zakończeniu wojny. Radość Polaków, których losy zawiodły w szeregi armii generałów Andersa i Maczka, była jednak zmącona. Wieści z kraju napawały ich niepokojem. Zwłaszcza chłopi wahali się przed powrotem do domu: obawiali się kołchozów. Wielu zresztą nie miało dokąd wracać. Wraz z ustanowieniem w Europie jałtańskiego porządku, ich rodzinne zagrody znalazły się za wschodnią granicą. Tam zaczynał się właśnie dramat polskiego chłopstwa. Ci, którzy pozostali na Zachodzie, dość szybko zaczęli jednoczyć się w organizacjach wyrastających z przedwojennego PSL. Tworzyli je głównie we Francji, Wielkiej Brytanii, Belgii, Holandii, w Szwecji, Niemczech, a także w Ameryce Południowej i Australii. W Stanach Zjednoczonych działalność Związku Przyjaciół Wsi Polskiej uaktywniła się szczególnie, odkąd osiadł w tym kraju zbiegły z Polski Stanisław Mikołajczyk i stał się doradcą duchowym związku. Rozsiani po świecie Polonusi chłopskiego pochodzenia, wierni wartościom wyniesionym z przedwojennego ruchu ludowego, kultywowali język i obyczaje przekazując je następnym pokoleniom, podjęli antykomunistyczną działalność polityczną, a z czasem zaczęli też wspierać budzącą się w ojczyźnie opozycję.Tych, którzy nie z własnej woli stali się obywatelami ZSRR, sowieckie władze zaczęły pozbawiać własności i zmuszać do wstąpienia do kołchozów. Opornych wysiedlano i w bydlęcych wagonach wywożono do łagrów. Mimo prześladowań i oni starali się jednak zachować świadomość swojej polskości, język i wiarę ojców. Dopiero zmiany polityczne na świecie, które nastąpiły u progu lat 90., sprawiły, że niegdysiejsi polscy chłopi mogą już przybywać do ojczyzny zza wszystkich granic, by pod tymi samymi sztandarami świętować odzyskaną wolność. W filmie o losach i działalności polskich chłopów opowiadają z jednej strony: Władysław E. Szkoda z Wielkiej Brytanii, Bolesław Krakowski ze Stanów Zjednoczonych i Tadeusz Chciuk-Celt z Niemiec, z drugiej zaś - Jan Massalski z Litwy i Maria Fumina z Łotwy.