Tu byłem

Kiedy zeszliśmy z peronu do tunelu, dwóch esbeków w cywilu podeszło do Andrzeja i powiedziało: pan pozwoli z nami. Na to ja wypiąłem pierś do przodu, wyszedłem i zainterweniowałem: co to ma znaczyć? Panowie mi się wytłumaczą, dlaczego zatrzymujecie? Ja tu jestem przewodniczącym "Solidarności". A oni mówią: spokojnie, pan z nami też pozwoli - Leszek Waliszewski wspomina zimową noc w Katowicach niedługo po wprowadzeniu stanu wojennego. Dla ówczesnego przewodniczącego Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ "S" spotkanie z funkcjonariuszami państwowymi skończyło się więzieniem. Inni przywódcy zdołali zachować wolność. Aresztowania uniknęli Zbigniew Bujak i Władysław Frasyniuk. Najbliższe lata mieli spędzić w ukryciu, często zmieniając lokale. Ta "zabawa w kotka i myszkę" ze Służbą Bezpieczeństwa miała być dowodem bezsilności władz i przykładem dla szeregowych działaczy. Czasem jednak konieczne było opuszczenie kryjówki. Frasyniuk przywołuje w pamięci strajki na Śląsku, gdy odwiedzał otoczone przez milicję i wojsko zakłady, by podnieść na duchu protestujących. Przypomina sobie kobiety broniące bramy przed "pancyrami" - wozami bojowymi - i przejmujące wycie syren karetek towarzyszące pacyfikacji kopalni "Wujek". Opowiada o dręczącym niektórych działaczy "szczurze emigracji" - myśli o ucieczce z opanowanego przez złowrogi system kraju. Niektórzy zresztą, nie mogąc znieść ciągłego zagrożenia ze strony reżimu, zdecydowali się na opuszczenie Polski. Trzej przyjaciele - dawniej przywódcy największych regionów "Solidarności" - spotykają się wiele lat po tamtych dramatycznych wydarzeniach, aby wymienić refleksje na temat najnowszej polskiej historii. Starają się prześledzić punkty zwrotne minionego dwudziestolecia, przywołać wspomnienia i atmosferę tamtych chwil. Spotkanie odbywa się w niezwykłym miejscu. Na kominku w domu Jacka Petryckiego do dziś widnieje wyryty przez Krzysztofa Kieślowskiego napis "Śmierć czerwonym"; w jednej z szaf ukrywający się Zbigniew Bujak pozostawił swój autograf pod słowami: "Tu byłem".