Ucieczka z Montelupich

Stanisław Marusarz (1913-93), jeden z najwybitniejszych polskich sportowców, wielokrotny mistrz i reprezentant Polski w skokach narciarskich, biegu zjazdowym i kombinacji alpejskiej. Uczestniczył w czterech olimpiadach, w 1938 roku zdobył srebrny medal w konkurencji skoków na mistrzostwach świata w Lahti. Niespełna rok później zaczął wykorzystywać swoje sportowe umiejętności w zupełnie nowy sposób. Po wkroczeniu Niemców do Zakopanego miejscowa komórka Związku Walki Zbrojnej zaproponowała mu współpracę. ZWZ organizował przerzuty młodych mężczyzn do powstającego we Francji Wojska Polskiego. Jeden z głównych szlaków prowadził przez Tatry i Słowację na Węgry. Przeprowadzaniem ochotników przez góry zajmowali się doświadczeni tatrzańscy przewodnicy, tacy jak Józef Krzepkowski, Jan Byrcyn, Stanisław z Lasa, Roman Stramka i Jan Frajzler. Dołączył do nich Stanisław Marusarz i jego siostra, Helena Marusarzówna, również znakomita narciarka, siedmiokrotna mistrzyni Polski w konkurencjach alpejskich. Oboje przeprowadzali grupy liczące za każdym razem po kilkunastu mężczyzn przez Tatry i Słowację. Było to zadanie bardzo niebezpieczne - Słowacja sprzyjała bowiem Niemcom, a jej prezydent, Józef Tiso, wprowadził w 1939 roku reżim faszystowski. Dopiero po przekroczeniu granicy z Węgrami Polacy mogli odetchnąć z ulgą. Na Węgrzech działał Ośrodek Pomocy Polakom, w którym zorganizowano punkt przerzutowy dla ochotników chcących wstąpić do tworzącego się na Zachodzie polskiego wojska. Doskonała znajomość górskich szlaków i sportowe umiejętności sprawiły, że Stanisław Marusarz i jego siostra przez długi czas byli nieuchwytni. Stanisława aresztowano w kwietniu 1940 na Słowacji i osadzono w Preszowie. Tam w okrutny sposób przesłuchiwało go gestapo. Schwytano również jego siostrę, która w 1941 roku została rozstrzelana w lasach pod Tarnowem.Stanisława przewieziono do Nowego Sącza, a następnie do Krakowa, do więzienia przy Montelupich. Mimo tortur Marusarz milczał, nie chciał zdradzić swych kolegów. Gestapo zmieniło wobec niego taktykę - zaproponowano mu lukratywną współpracę. Gdy odmówił, znowu poddano go torturom. Następnie Marusarz wraz z 133 innymi więźniami został skazany na karę śmierci za działalność przeciw III Rzeszy. Nie zamierzał jednak czekać bezczynnie na egzekucję. Opracował plan ucieczki z Montelupich. Wraz z grupą zdecydowanych na wszystko współwięźniów 30 kwietnia wyskoczył przez okno na więzienny dziedziniec. Czy udało mu się dotrzeć do Zakopanego, do swoich? Barwna opowieść o niezwykłym człowieku i jego zuchwałej ucieczce, o odwadze, determinacji i poświęceniu.