Teatr jest w nas

Filmowa monografia grupy reżyserów teatralnych, których Jerzy Koenig w 1969 roku na łamach "Teatru" określił mianem "młodych zdolnych". Właśnie w tym roku na festiwalu teatralnym w Kaliszu cztery główne nagrody otrzymali młodzi wówczas reżyserzy: Jerzy Grzegorzewski, Maciej Prus, Helmut Kajzar i Roman Kordziński. Dyrektorem kaliskiego Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego została wtedy Izabella Cywińska, to ona ich "zgarnęła", zachęciła do tworzenia teatru "na miarę europejską i światową". W filmowym dokumencie "młodzi zdolni" oraz wybitni krytycy teatralni starają się określić tożsamość artystyczną tej grupy. Spotykają się po latach, w kuluarach wystawy zorganizowanej przez Centrum Sztuki Studio. Stawiają sami sobie wiele pytań. Czym wyróżniali się spośród innych, czym różnili się między sobą, co ich łączyło. Nie ogłosili nigdy żadnego manifestu, do teatru przyszli z bagażem różnych doświadczeń, po studiach aktorskich, filozofii, filologii. Mieli za sobą te same lektury, spektakle i filmy, tych samych nauczycieli i mistrzów, którzy kształtowali ich rozumienie teatru. Mieli publiczność, która czegoś od nich oczekiwała. Łączyło ich również to, że interesowała ich sztuka, a nie robienie karier pozateatralnych. "Byliśmy duchowo apolityczni" - mówi Roman Kordziński. Wszyscy, poza Izabellą Cywińską (w filmie wspomina m.in. zdjęcie z afisza poznańskiego teatru przedstawienia "Oskarżony: Czerwiec Pięćdziesiąt Sześć"), starali się być jak najdalej od polityki, choć jednocześnie byli wrażliwi na "wilgoć polityczną", która wisiała w powietrzu. Szukali tematów uniwersalnych, nie poddawali się zastanym konwencjom. Oryginalne wizje sceniczne narzucały im inne rozumienie dramatu. Jak z perspektywy lat oceniają swoją teatralną młodość? Jak potoczyły się ich dalsze losy artystyczne? O fenomenie "młodych zdolnych", o wzajemnych oczekiwaniach artystów, krytyków i publiczności, o relacjach pomiędzy teatrem a polityką - wypowiadają się portretowani w tym filmie reżyserzy oraz Jerzy Koenig, Marta Fik i Andrzej Wanat. Zmarłego w 1982 roku Helmuta Kajzara wspominają także Jolanta Lothe i Piotr Lachman. Autorzy dokumentu wykorzystali wiele materiałów archiwalnych z przedstawień Izabelli Cywińskiej ("Moralność pani Dulskiej", Kalisz 1970, "Łaźnia", Poznań 1978, "Oskarżony...", Poznań 1981), Jerzego Grzegorzewskiego ("Powolne ciemnienie malowideł", Teatr Studio 1985), Helmuta Kajzara ("Stara kobieta wysiaduje", Warszawa 1978, "Villa dei miseri", Teatr TV 1983), Romana Kordzińskiego (m.in. "Wesele", Poznań 1975), Macieja Prusa (m.in. "Trędowata", Kalisz 1970, "Operetka", Warszawa 1980). Ponadto - zdjęcia z wystawy w Centrum Sztuki Studio, poświęconej "młodym zdolnym 69".