Tadeusz Borowski 1922-1951-2003

W 1969 roku - mówi autor dokumentu, Józef Gębski - realizowałem swój debiutancki film o Tadeuszu Borowskim. Film kończył się powrotem bohatera z obozowej tułaczki do kraju. Wiedziałem, że kiedyś trzeba będzie zrobić ciąg dalszy. I ten ciąg dalszy realizujemy teraz. Do wędrówki przez biografię Borowskiego zaprosiłem znanego dziś wszystkim, młodego gdy pisał swą książkę "Zwyczajna Apokalipsa" doktoranta Andrzeja Wernera. Ta książka nadal jest młoda..." Borowski pochodził z Żytomierza, niewielkiego miasta na Ukrainie. W cztery lata po urodzinach przyszłego pisarza na miejscową polską społeczność spadły srogie ciosy reżimu. Ojciec bohatera filmu został zesłany do łagru, a matkę wywieziono w głąb Syberii. Tadeusza wraz ze starszym bratem przygarnęła ciotka. Dopiero w roku 1930, na mocy układu polsko-radzieckiego, nastąpiła wymiana jeńców. Rodzina szczęśliwie spotkała się w swoim kraju. Lecz piekło sowieckiego totalitaryzmu mocno zapisało się w pamięci Tadeusza. Już za niewiele lat do owych traumatycznych przeżyć historia miała dopisać nowe, jeszcze straszliwsze doświadczenia piekła hitleryzmu. W 1943 roku Borowski, nocny stróż w firmie handlowej na Pradze i zarazem student polonistyki podziemnego Uniwersytetu Warszawskiego został aresztowany, osadzony na Pawiaku, a stamtąd wywieziony do Auschwitz. Przeniesiony do obozu Natzweiler-Dautmergen, a później do Dachau, doczekał w tym ostatnim KL wyzwolenia przez Amerykanów. Niedługo się cieszył wolnością. Wraz z kilkoma tysiącami Polaków i Jugosłowian trafił za druty obozu dipisów. Wykorzystał ten czas na naukę języka angielskiego i lekturę Hemingwaya i Millera. Właśnie w krótkich formach prozatorskich, w opowiadaniach zawartych w tomach "Pożegnanie z Marią", oraz "Kamienny świat" ukazał piekło obozowej egzystencji. Nie sposób dociec, dlaczego po tak bolesnych, osobistych doświadczeniach z systemami totalitarnymi Borowski wstąpił do partii i stał się gorliwym propagatorem realizmu socjalistycznego. Dlaczego były więzień obozu koncentracyjnego postanowił pomagać strażnikom łagru? Sam pisarz nie porafił uporać się z ową niekonsekwencją. W rezultacie odkręcił gazowe kurki. Zmarł w szpitalu, trzeciego lipca 1951 roku.