Czy jesteś wśród nich?

Film, który stanowił preludium do głośnego „Uwaga chuligani!”. Hoffman i Skórzewski nakręcili swój pierwszy dokument w WFD jako wydanie specjalne Polskiej Kroniki Filmowej. Tematyka jest tu bliska utworom z głównego nurtu „czarnej serii”, tyle, że sprawy, opisane w tym reportażu, są mniejszego kalibru. Nie ma tu mowy o chuligańskich napadach, pijanych rodzicach, czy wałęsających się wśród ruin prostytutkach. Problemy, które sygnalizuje film w serii krótkich prezentacji dotyczą zaśmiecania ulic i placów, deptania zieleni miejskiej, marnotrawienia wody, aktów wandalizmu – w szczególności w autobusach miejskich. Bohaterem negatywnym jest tu „plujka uliczna” (w tej roli młody Mariusz Dmochowski), nierozważny degustator wiśni, który zaśmiecając chodnik pestkami naraża przechodniów na kontuzje. Film nie ma jeszcze tej dynamicznej i nowoczesnej narracji następnego filmu Hoffmana i Skórzewskiego. Podporządkowany informacyjnemu charakterowi kroniki filmowej przytacza liczby i statystyki, aby zarysować rozmiar przedstawianych problemów. Są w tym filmie jednak także efektowne pomysły zapowiadające styl kolejnych filmów tego autorskiego duetu. Tytułowy napis wybiega z rozbitej kamieniem szyby przy akompaniamencie dynamicznej muzyki. W innym miejscu, po wyliczeniu przez lektora całego szeregu aktów wandalizmu, taśma filmowa zaczyna się cofać. „Stop!” – woła zza kadru Andrzej Łapicki – „cofnąć taśmę filmową! Przecież tutaj na sali nie ma takich wandalów jak oni!” Statystyczne dane przybierają formę napisów umieszczonych na tle zdjęć z miasta. Napis „12 autobusów” oznacza – jak wyjaśnia komentarz – że za pieniądze wydane na naprawy uszkodzeń w autobusach MPK, których sprawcami byli wandale, można by rocznie kupić tuzin nowych pojazdów. Film kończy panoramiczne ujęcie miasta połączone z tekstem komentarza: „Odbudowaliśmy z ruin Warszawę z takim trudem nie po to, żeby szpecili ją i niszczyli wandale. Odbudowaliśmy nasze miasto, żeby cieszyło nas czystością, zielenią parków, świeżością nowych domów. Dbajmy o jej piękno. Przecież to nasze kochane, rodzinne miasto.”

Tekst pochodzi z książeczek wydawnictw Polska Szkoła Dokumentu wydanych przez Narodowy Instytut Audiowizualny, wydawnictwa można kupić w Księgarni Internetowej www.nina.gov.pl