Raport

Reżyserka (Ewa Borowik) proponuje Prezesowi (Marek Barbasiewicz) nakręcenie filmu. Będąc dokumentem klęski moralnej homo sapiens ma on pomóc zastanowić się nad tym, czy w XXI wieku zgubi nas fanatyzm i kainowy pęd do niszczenia, czy może doznamy olśnienia i odnajdziemy sens życia w harmonii z przyrodą, co jest warunkiem naszego przetrwania. Zyskuje akceptację i jedzie na Mazury, do Swaderek, wsi położonej nad pięknym jeziorem. Obserwuje tam cztery pory roku w przyrodzie, poznaje mieszkańców, cząstkę skomplikowanej historii Mazur, dowody ludzkiej głupoty i bestialstwa oraz mądrą maksymę Goethego - najcenniejsze jest to, co łączy ludzi: miłość. Jest też świadkiem tragicznych wydarzeń. W Swaderkach w powstaniu filmu pomaga jej kilka osób. Przede wszystkim Kompakt (Krzysztof Chamiec). Po wojnie wyjechał do Niemiec, by po latach wrócić dokonać swych dni w rodzinnych stronach. Mężczyzna o przyrodzie wie wszystko, a wie głównie od Profesora (Leon Niemczyk). Profesor, wielki oryginał, ciągle powtarza: czyste jeziora i rzeki to krew naszej Ziemi, to nasze życie. Ale nie ogranicza się do gadania. Hoduje ryby i prowadzi zajęcia edukacyjne z dziećmi, wychodząc z założenia, że najlepszą gwarancją ochrony przyrody jest oświata ekologiczna. W Swaderkach żyje też zielonowłosa Irma (Eulalia Wojnicz), która nago biega po polach, jeździ konno i tańczy z psami (a może i wilkami), gorący rzecznicy ochrony przyrody Wiliamek (Stanisława Celińska) i leśniczy Adolf Stonka (Henryk Talar) oraz wielu innych, którzy pod wpływem Profesora postanowili bronić czystości jeziora na swój, trochę zwariowany sposób. Już w dniu przyjazdu ekipy filmowej w Swaderkach dochodzi do tragicznego zdarzenia: ginie Ptasznik - ten, co to zajmował się ochroną ptaków. Potem, wraz z wartkim rozwojem akcji, kolejno odchodzą miejscowi miłośnicy przyrody: topi się Irma, życie traci leśniczy Stonka, i to pod okiem kamery bacznie obserwującej, jak zbiera rozstawione przez kłusowników żelastwa, które mają zabijać wilki. W końcu nadchodzi czas Kompakta. Film mimo wszystko powstaje. Dwieście lat temu ks. Krzysztof Kluk, którego można nazwać prekursorem ochrony środowiska, napisał: nie masz skarbu większego nad przyrodę ojczystą. Kilkadziesiąt lat temu prof. Estreicher stwierdził: ochrona przyrody jest ochroną ojczyzny. Te dwa zdania można uznać za motto filmu, który powstał dzięki wsparciu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa i Ministerstwa Ochrony Środowiska, na motywach powieści Tadeusza Kijańskiego "Dzikie serca". Film o dziwnych okolicznościach powstania filmu można nazwać fabularyzowanym dokumentem. W opowieść o spotkaniu pani Reżyser z mieszkańcami Swaderek realizatorzy sprawnie wpletli fragmenty filmów i reportaży nakręconych wcześniej przez znanych dokumentalistów, oprawili piękna muzyką Andrzeja Korzyńskiego, tworząc wielowarstwową całość, tyleż interesującą, co pouczającą i skłaniającą do refleksji. Zadedykowali ją miłośnikom przyrody ojczystej, a przeznaczają dla tych, którzy wciąż jeszcze w obcowaniu ze światem zwierząt, roślin i niebem znajdują radość i ukojenie. Powinni jednak ten film obejrzeć wszyscy - dzieci i dorośli, a zwłaszcza ci, którzy przyrody nie miłują, brutalnie ją eksploatują, niszczą i zatruwają.