Lista Schindlera

Oskar Schindler, niemiecki przedsiębiorca z Moraw, przybywa do Krakowa, by szybko wzbogacić się na dostawach dla wojska. W wybudowanej przez siebie - ale za pieniądze krakowskiego Żyda Itzhaka Sterna - fabryce naczyń emaliowanych zatrudnia darmową siłę roboczą - Żydów z getta. Stern prowadzi Schindlerowi księgowość – dla niego i jego rodziny praca w niemieckiej fabryce jest sposobem na przetrwanie. Jednak getto w 1942 roku ulega likwidacji i krakowscy Żydzi zostają przesiedleni do obozu pracy w Płaszowie. Stern namawia Schindlera, by podjął rozmowy z komendantem obozu Amonem Goethem i zapewnił stamtąd dopływ siły roboczej. Dzięki rozległym kontaktom Schindlera z hitlerowskimi urzędnikami i wojskiem, także dzięki łapówkom, praca w jego fabryce, przystosowanej do produkcji amunicji i wymagającej coraz więcej pracowników, ochroniła około 1100 Żydów przed wywiezieniem do obozów. Wraz z końcem wojny Schindler stracił cały swój majątek, ale pozostał w pamięci ocalonych jako jeden ze Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Nakręcona w Polsce i przy polskim współudziale artystycznym (zdjęcia, scenografia, dekoracja wnętrz, kostiumy, charakteryzacja, obsada) i produkcyjnym, „Lista Schindlera” okazała się jednym z najważniejszych filmów dekady. Nie tylko dla samego Stevena Spielberga, któremu wreszcie przyniosła upragnionego Oscara jako producentowi (jako film roku) i reżyserowi, ale przede wszystkim jako dzieło pomnikowe, upamiętniające martyrologię Żydów z Europy Środkowej. Pewne kontrowersje wzbudziła konwencja filmu, któremu nadano formę hollywoodzkiej w charakterze, wiejącej wprawdzie grozą, ale jednak baśni o Holocauście, skontrastowaną z czarno-białymi, paradokumentalnymi zdjęciami. Wątpliwości budzi także przemiana bohatera z cynicznego kapitalisty (i nazisty) w wielkodusznego człowieka, gotowego ryzykować życiem dla swoich pracowników. Tym niemniej „:Lista Schindlera” stała się sztandarową pozycją kina podejmującego temat historii II wojny światowej o niebagatelnym walorze edukacyjnym i potencjale artystycznym, wyrażonym – między innymi – siedmioma Oscarami (z dwunastu nominacji), w tym – poza wspomnianymi – za zdjęcia dla Janusza Kamińskiego oraz scenografię i dekorację wnętrz dla Allana Starskiego i Ewy Braun.