Śmierć w Wenecji

Rok 1911. Starzejący się kompozytor Gustav von Aschenbach przybywa do Wenecji na wypoczynek. Zatrzymuje się
w Hotel des Bains na Lido. Uwagę artysty przykuwa rodzina z Polski: matka z trzema córkami i czternastoletnim synem Tadziem. Delikatna uroda chłopca wywiera wrażenie na Aschenbachu, który zaczyna go śledzić. Nawiązuje z nim jednak wyłącznie wzrokowy kontakt.
Aschenbach jest człowiekiem zgorzkniałym. Kiedy do niedobrych wspomnień dołącza się niepokój wywołany dwuznaczną fascynacją Tadziem, kompozytor postanawia wrócić do rodzinnego Monachium. Wskutek pomyłkowej spedycji bagażu zostaje w Wenecji, podniesiony na duchu takim obrotem sprawy, bo dzięki temu znów ujrzy Tadzia.
Tymczasem w mieście panuje cholera. Aschenbach, prosząc matkę Tadzia, żeby opuściła z dziećmi Wenecję, gładzi jego włosy, ale to wszystko dzieje się tylko w wyobraźni kompozytora. Czujący się coraz gorzej Aschenbach odmładza się u fryzjera. Po raz ostatni ogląda Tadzia na plaży, gdzie umiera. Po jego twarzy spływa szminka i farba do włosów…

Skończone arcydzieło Luchino Viscontiego, piękna adaptacja opowiadania Tomasza Manna pod tym samym tytułem. W częściowo autobiograficznym opowiadaniu Aschenbach był pisarzem. Trudno jednak pokazać tę profesję na ekranie, dlatego w filmie jest kompozytorem. Ten zabieg uprawomocniało także przekonanie, że faktycznym pierwowzorem Aschenbacha był Gustav Mahler. Toteż Dirk Bogarde, który świetnie gra Aschenbacha, został charakteryzacją upodobniony do Mahlera, zaś oprawę muzyczną filmowej „Śmierci w Wenecji” stworzyły przejmujące akordy utworów symfonicznych tego kompozytora.
Visconti przestrzegał przed odczytywaniem filmu jedynie przez pryzmat aluzji homoseksualnych. Fascynacja urodą efeba, zresztą czysto platoniczna, wyraża tęsknotę Aschenbacha za pięknem, do którego dąży on w swoich dziełach
i które obumiera na jego oczach: w przeszłości – gdy kompozytor traci ukochaną córeczkę i teraz – gdy Wenecja pogrąża się w zarazie. Powoli kończy się, odtworzona przed kamerą z niebywałym pietyzmem, belle epoque: wkrótce kres położy jej pierwsza wojna światowa.
„Śmierć w Wenecji” jest więc kolejnym filmem reżysera „Lamparta” o dekadencji. Filmem głęboko psychologicznym, którego treść zostaje mimo to czytelnie przekazana widzowi głównie środkami wizualnymi (i muzyką), bez nadmiaru słów.
Warto przypomnieć, że Visconti poszukiwał odtwórcy roli Tadzia m.in. w Polsce. Ostatecznie zagrał ją Szwed Bjoern Andresen. W postać dystyngowanej matki chłopca wcieliła się z klasą Silvana Mangano.