Zagadka Kaspara Hausera

Pierwsza połowa XIX wieku. W małym miasteczku w piwnicy o zakratowanych oknach jest przetrzymywany człowiek. Zarośnięty i przytroczony do podłogi nie ma właściwie żadnego kontaktu ze światem. Zachowuje się jak zwierzę, wydaje dźwięki odbiegające od ludzkiej mowy, bawi się drewnianą zabawką w kształcie konika i z łapczywością pożera kawałki chleba wrzucane mu przez specjalny otwór. Nie wiadomo kim jest i jak znalazł się w piwnicy.
Pewnego dnia do jego celi wchodzi nieznajomy mężczyzna. Uczy go pisać niewprawną ręką imię Kaspar Hauser, po czym zabiera go na skraj miasteczka. Pokazuje mu, jak ma chodzić i każe zapamiętać zdanie „Chcę być takim jeźdźcem, jakim był mój ojciec”. Następnego dnia zostawia go na rynku, gdzie z czasem zaczynają się nim interesować przechodzący ludzie. Okazuje się, że Kaspar jest dzikusem: nie mówi i nie je jak cywilizowany człowiek, wszystko wprawia go w zdumienie. Po pewnym czasie trafia do cyrku, skąd wkrótce ucieka. Przygarnia go profesor Daumer, cierpliwie uczy Kaspara pisać, czytać i myśleć logicznie. Wieść o tajemniczym prymitywie szybko się rozchodzi. Egzamin przeprowadzony przez profesora uniwersyteckiego wykazuje jego nieumiejętność abstrakcyjnego myślenia. Po jakimś czasie Kaspar zostaje dotkliwie pobity przez nieznajomego, który go więził. Napad powtarza się. Kaspar umiera zadźgany sztyletem. Jego sekcja zwłok wykazuje pewne odchylenia od normy w budowie mózgu.

Film wyreżyserowany przez Wernera Herzoga jest opowieścią o człowieku, który z powodu braku kontaktu z cywilizacją i kulturą pozostaje ciągle na poziomie umysłowym prymitywa. Zachowuje się w sposób niezrozumiały dla społeczeństwa, daleko odbiega od tego, co mieszczanie uważają za normę i są zdolni zaakceptować, dlatego spotyka się z ostracyzmem, a nawet nienawiścią. Jest niewygodny, ponieważ jego prymitywna, dziecięca natura nie pasuje do uporządkowanego, oświeconego świata, w który wkroczył. W dodatku nasiąkając kulturą, Kaspar zaczyna kwestionować to, co do tej pory uważano za piękne i sensowne. Wyzwala w otoczeniu najgorsze instynkty i udowadnia, że społeczeństwo nie lubi różnorodności i odrzuca wszystko, co burzy jego dobre samopoczucie.
„Zagadka Kaspara Hausera” to kolejny film w dorobku Herzoga, który ukazuje outsidera, osobę nieprzystosowaną. Inspirację stanowiła prawdziwa historia młodego, ułomnego fizycznie i psychicznie mężczyzny o cechach dzikusa, odnalezionego na rynku w Norymberdze w 1828 roku. Stał się on przedmiotem licznych spekulacji oraz inspiracją dla pisarzy przełomu wieków. Tytułową rolę zagrał w filmie naturszczyk Bruno S., człowiek z marginesu społecznego, który ponad 20 lat spędził w miejscach odosobnienia: zakładach poprawczych i psychiatrycznych, więzieniach oraz przytułkach. Dzięki temu postać Kaspara Hausera nabrała dodatkowego tragizmu i wiarygodności.