Gwiazdy na czapkach

Rok 1918, środkowa Rosja, trwa wyniszczająca kraj wojna domowa. Biali rozbijają oddział – walczącej po stronie czerwonych – brygady międzynarodowej, w szeregach której znajdują się ochotnicy węgierscy. Koniec pierwszej wojny światowej zastał ich w rosyjskiej niewoli i z wiary w nową ideologię, bądź z nadziei na powrót do ojczyzny, wstąpili do Armii Czerwonej. Wśród wziętych przez białych do niewoli jeńców przeprowadza się natychmiastową selekcję: Rosjanie są od razu rozstrzeliwani, Węgrom daje się szansę ucieczki, by – po chwili – urządzać sobie na nich atrakcyjne polowania. Kilku węgierskim uciekinierom udaje się znaleźć schronienie w opanowanym przez białych szpitalu. Jest wśród nich László, którym zaopiekowała się, zakochana w nim od pierwszego wejrzenia, Olga. Polowania na jeńców trwają nadal. Przerywa je atak czerwonych, którzy po zdobyciu szpitala wybijają białogwardzistów, po czym podejmują desperacką szarżę na przeważające siły wroga. Z tego starcia ocaleje tylko László...

Druga część słynnej trylogii Miklósa Jancsó. Pierwsza – „Desperaci” (1965) – dotyczyła prowokacji habsburskiej policji przeciwko grupie rewolucjonistów z oddziałów Kossutha w 1860 roku, druga – „Cisza i krzyk” (1967) – represji po upadku Węgierskiej Republiki Rad w 1919 roku. „Gwiazdy na czapkach” rozgrywają się w 1918 roku na terenie Rosji, a więc w czasach poprzedzających jej powstanie. Jancsó ogromnie pasjonuje się historią, zwłaszcza mechanizmami znaczących procesów społeczno-politycznych. Przy okazji premiery „Gwiazdek na czapkach” powiedział: „Chcieliśmy udowodnić, że każda wojna i każda śmierć jest zła, ale mimo to istnieją w życiu sprawy, dla których warto walczyć, nawet jeśli trzeba umierać”. Węgierski reżyser niemal od początku swej drogi twórczej wypracował własny charakter filmowego pisma: skłonność do metafory, wizjonerska wyobraźnia, plastyczna uroda ogromnie skondensowanych kadrów, powierzanie obrazowi funkcji narracyjnych, subiektywna kamera – to jego główne cechy.