Złoty wiek

W przypadku „Złotego wieku” Luisa Bunuela streszczenie należy zastąpić uwagą, że ten godzinny film dźwiękowy jest dziełem surrealistycznym. Rządzi się głównie logiką snu, w znacznie mniejszym stopniu zaś opiera się na związkach przyczynowo-skutkowych. Fabuła jest nikła, sprowadza się do jednego wątku, który można wyodrębnić dopiero po upływie pewnego czasu od rozpoczęcia filmu. Wątek ten jest wtopiony w zagadkowe sceny, z których część nie wiąże się z nim bezpośrednio. Ich rolą jest szokować, zadziwiać i przekazywać znaczenia poddające się, podobnie jak „Złoty wiek” jako całość, rozlicznym interpretacjom.
Pierwsza sekwencja przypomina film oświatowy o skorpionach, które ukazane są jako stworzenia nawykłe do walki
i samotności. Wspomniany wątek fabularny to historia lansowanej przez surrealizm „miłości szalonej”. Dwoje zakochanych, splecionych w miłosnym uścisku (kobieta wydaje przy tym okrzyki rozkoszy), zostaje rozdzielonych przez stojących w hierarchicznym porządku reprezentantów społeczeństwa: urzędników, księży, policję, rodzinę, którym zakłóca podniosłą uroczystość. Po pokonaniu różnych przeszkód para spotyka się na wytwornym przyjęciu, gdzie miłość natrafia na trudności w spełnieniu, tym razem z powodu nieustannej konieczności przestrzegania konwenansów.Ostatecznie kochankowie zostają rozdzieleni, a film kończy się wyjściem uczestników orgii
w zamku w Selligny, opisanej w „120 dniach Sodomy” Markiza de Sade’a, wśród nich… Jezusa Chrystusa.

Zrealizowany w roku 1930 „Złoty wiek” to drugi film Bunuela po debiutanckim, nakręconym rok wcześniej, niemym „Psie andaluzyjskim”. Przyszły reżyser „Dyskretnego uroku burżuazji” ponownie zaprosił do współpracy Salvadora Dali, ale wpływ czołowego malarza surrealisty na ostateczny kształt filmu był tym razem znacznie mniejszy, ograniczył się praktycznie do jednej sceny, w której mężczyzna kroczy z kamieniem na głowie.
„Złotym wiekiem” teoretyk i ideowy przywódca surrealistów, Andre Breton, nazwał właśnie „miłość szaloną”, niepohamowaną, nie znającą granic, nie liczącą się z konwenansami. Zdaniem Bretona, w takim uczuciu kryje się niewyczerpane bogactwo nowych możliwości.
Film Bunuela konfrontuje „miłość szaloną” z siłami „porządku”, które ją bezceremonialnie niszczą. Ostrze ataku zostaje skierowane na Kościół (w słynnej scenie przez okno zostaje wyrzucony biskup), ale i na rodzinę: ojciec zabija syna za nic nieznaczące przewinienie.
O ile „Pies andaluzyjski” został przyjęty entuzjastycznie, o tyle hymn na cześć „miłości szalonej” przerodził się
w tzw. „skandal Złotego wieku”. Kłopoty zapowiadała już chłodna reakcja śmietanki towarzyskiej Paryża na pokazie przedpremierowym. Nazajutrz zaczęto mówić o ekskomunice grożącej producentowi filmu, arystokracie Charlesowi
de Noailles. Film był wyświetlany w kinie „Studio 28” (tym samym, które pokazywało „Psa andaluzyjskiego”) przez sześć dni przy pełnej sali. Potem koła prawicowe i związana z nimi prasa ostro zaatakowały Bunuela i Dalego. Protestom towarzyszyło demolowanie kina. „Złoty wiek” piętnowano za wyuzdany erotyzm (fakt, że sceny miłosne są, jak na owe czasy, bardzo śmiałe), w szczególności za sugerowanie seksu oralnego w scenie, w której kobieta pozoruje go, ssąc palec posągu, a także za bluźnierstwo i szarganie świętości, takich jak Kościół, państwo czy rodzina. Kamieniem obrazy stała się ostatnie sekwencja, dająca do zrozumienia, że Chrystus uczestniczył w orgii. Inna rzecz,
że tu Bunuel pozwolił sobie na bardzo wiele: podważył już nie samą rolę kleru w społeczeństwie, ale dogmat religijny. Na skutek protestów wymierzonych w „Złoty wiek” prefekt policji, Chiappe, zakazał wyświetlania filmu. Zakaz pozostał
w mocy pięćdziesiąt lat!