Erotikon

Przepiękna, choć ogromnie naiwna dziewczyna z prowincji, córka dróżnika, zostaje uwiedziona przez jednego z podróżnych. Zapatrzona w przystojnego, lecz próżnego światowca, opuszcza rodzinny dom i wyjeżdża z nim, mimo przestróg otoczenia. Szybko jednak znudzi się swemu panu i zostanie brutalnie porzucona. Niebawem dostanie jeszcze jedną szansę od losu na ułożenie sobie życia. Wszystko jednak wskazuje na to, że niepomna niedawnych wydarzeń, znów przez swą naiwność i lekkomyślność ją zmarnuje. Ucieknie z domu do miasta, gdzie wyjdzie za mąż i o mało nie ulegnie sprytnemu uwodzicielowi po raz kolejny. Cała opowieść, choć realistyczna, przesiąknięta jest – w sposób subtelny i poetycki – klimatem erotycznym. W czasie premiery film szokował scenami miłosnymi, naruszającymi obowiązujące wówczas tabu. Nie trwało to długo, bo jego kopia szybko zaginęła. Odnaleziono ją w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Teraz już nie budzi sensacji, ale zachwyca – przede wszystkim – oryginalnością formy.

„Erotikon" Gustava Machatýego – poza tytułem – nie ma nic wspólnego ze słynnym filmem Mauritza Stillera (dla uniknięcia pomyłek rozpowszechniano go w kinach również jako „Seduction"). To jeden z najlepszych czeskich filmów niemych, prekursor nie tylko europejskiego, ale światowego kina erotycznego o wysokich walorach artystycznych. Trzy lata później Machatý, który filmową karierę rozpoczynał jako asystent Davida Warka Griffitha i Ericha von Stroheima, zrealizował szokującą scenami erotycznymi „Ekstazę", przeciwko wyświetlaniu której na festiwalu weneckim protestował papież Pius XI. Film jednak wyświetlono, a jury przyznało mu prestiżową nagrodę za reżyserię (1934). W „Ekstazie" – po raz pierwszy na ekranie – pokazano kobietę przeżywającą orgazm, we wcześniejszym „Erotikonie" również znalazło się wiele mocnych scen erotycznych, zrealizowanych z dużą kulturą i wizualnym wyrafinowaniem. Zapewniły one czeskiemu reżyserowi ważne miejsce pośród pionierów artystycznego kina erotycznego.