Ostatnie tango w Paryżu

Paul, Amerykanin w średnim wieku mieszkający w Paryżu, po samobójczej śmierci swej żony, wyprowadza się z jej hotelu i szuka mieszkania. Kiedy trafia na odpowiedni lokal, spotyka tam Jeanne, szukającą mieszkania dla siebie i swego narzeczonego, młodego reżysera filmowego. Paul wyraźnie pociąga Jeanne – dziewczyna nie próbuje mu się opierać, kiedy dochodzi między nimi do brutalnego kontaktu seksualnego. Szybko rodzi się na rodzaj gry, w której obowiązuje zasada niepytania partnera o nic, nawet o imię. Jeanne jest wierna ustaleniom, mimo spotkań z Paulem przyjmuje oświadczyny swego chłopca. Tymczasem Paul postanawia porzucić anonimowość na rzecz głębszego związku, na co dziewczyna nie może się zgodzić. Kiedy Amerykanin staje się natrętny, Jeanne broniąc się strzela do niego.

Jeden z najważniejszych filmów dekady i zarazem czołowe dzieło nurtu kontrkulturowego światowego kina. Kręcąc „Ostatnie tango w Paryżu”, Bernardo Bertolucci wskazał na kryzys europejskiej kultury mieszczańskiej, co może być wynikiem młodzieżowego buntu końca lat 60. (począwszy od paryskiego maja 1968 roku), jak też tego buntu przyczyną. Przy okazji Bertolucci rozprawia się z mitem Amerykanina w Paryżu, tak istotnym dla kultury amerykańskiej od lat 20. XX wieku. Jednocześnie „Ostatnie tango” wpisuje się w charakterystyczny dla kina lat 70. nurt wyzwolenia obyczajowego, co z jednej strony wiąże się z osłabieniem lub zniesieniem cenzury obyczajowej w krajach zachodniej Europy, z drugiej rewolucją obyczajową tamtego okresu. Z punktu widzenia filmowego dzieło Bertolucciego jest przykładem dojrzałej, konsekwentnej reżyserii, sprzyjającej budowaniu specyficznej atmosfery – na poły poetyckiej, jakkolwiek niestroniącej od obsceniczności. Osobną wartością „Ostatniego tanga” są zaskakujące odwagą i zarazem prowokujące kreacje Marii Schneider i – zwłaszcza – Marlona Brando, kładącego na szali cały swój dotychczasowy dorobek. Film uznany za arcydzieło swego czasu – na miarę prawykonania „Święta wiosny” Strawińskiego z 1913 roku – był, między innymi, nominowany do Oscara za reżyserię i kreację Marlona Brando.