Piękne tragedie

Czy śmierć może być piękna? Albo inaczej – estetyczna? Tak, może być i piękna i estetyczna, odpowiadam wątpiącym w sens tych pytań. W filmie wszystko jest możliwe. A estetyzacja śmierci w wykonaniu Sama Mendesa staje się prawdziwym dziełem sztuki.

Ostatnio przypomniałem sobie dwa filmy tego reżysera: "American Beauty"  z oscarową rolą Kevina Spacey’a  i  „Drogę do szczęścia”, gdzie mistrzowski duet stworzyli Kate Winslet i Leonardo DiCaprio.  Co mnie skłoniło do obejrzenia akurat tych dwóch filmów? Aktorzy, scenariusz, reżyser – trzy razy tak, choć również wybitna muzyka Thomasa Newmana, która zachwyca mnie od dobrych kilku miesięcy.


Leonardo DiCaprio i Kate Winslet w filmie "Droga do szczęścia", fot. mat. prasowe

Jednak nie o muzyce chcę tym razem mówić, ale o pięknej oprawie, w jakiej oglądamy tragedie wykreowane przez Sama Mendesa.  Bo tak się składa, że główni bohaterowie tych filmów giną. Lester (Kevin Sapcey) zostaje zamordowany,  April (Kate Winslet) popełnia samobójstwo.  I tak się składa, że obrazy ich śmierci utrwalają się w pamięci głębiej niż najpiękniejsze sny.

Przez całe "American Beauty" śmiejemy się ze zmagań Lestera z samym sobą, choć od początku wiemy, że oglądamy ostatni rok jego życia. Ginie w najszczęśliwszej chwili swojego życia i to szczęście nie odpłynęło z jego twarzy, gdy już leżał w kałuży krwi, zastrzelony od tyłu przez sfiksowanego pułkownika piechoty morskiej. Martwego Lestera obserwujemy oczami Ricky’ego, którego zachwyt nad groźnym pięknem gładkiej tafli krwi rozlanej na stole, staje się zachwytem widza.

W „Drodze do szczęścia” tragedia April narasta z każdą kolejną minutą filmu, z każdym kolejnym dniem życia bohaterki. Najszczęśliwsze małżeństwo na świecie staje się pułapką. Wspólne plany o podróżach, o wyrwaniu się z mieszczańskiej nudy, pozostają w sferze planów. Niezrealizowane marzenia doprowadzają do konfliktu. Narasta frustracja młodych małżonków, którzy grzęzną w obowiązkach rodzinnego życia. April postanawia usunąć ciążę, dobrze wiedząc, że zagraża to jej życiu. Robi to w domu, gdy Frank (Leonardo DiCaprio) wychodzi do pracy.
Piękny, słoneczny poranek. April w białym szlafroku stoi przed wielkim, rozświetlonym oknem, patrzy na ogród. Właśnie wróciła z łazienki. Na biały dywan zaczyna kapać krew. Krew April. Cała scena wygląda jak wycięta z rozkosznego snu.  W oprawie słońca i pustego mieszkania April powoli umiera. I zaczynamy rozumieć, jak bardzo smutno może być komuś w najpiękniejszy dzień roku.

Zawsze szkoda tego świata. Nawet jeśli mamy go dość. Estetyczna oprawa śmierci April i Lestera sprawiają, że śmierć zyskuje wymiar nadrealny. Wymiar, którego nie należy rozumieć jako ostateczne unicestwienie. April znika i żyje we wspomnieniach swojego męża. Lester umiera, ale cały czas słyszymy jego opowieść. Tak jakby obserwował samego siebie. Jakby po śmierci wciąż żył.