Preisner – między Skrzyneckim a Kieślowskim

Ten znakomity kompozytor jest… samoukiem. W dzieciństwie wprawdzie uczył się grać na gitarze i fortepianie, ale studiował… historię i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Krążą opowieści, że tajniki sztuki kompozytorskiej poznał – zaopatrując się wcześniej w obfitą literaturę fachową – nudząc się podczas zajęć w Studium Wojskowym. W 1977 roku związał się – jako pianista i kompozytor – ze słynnym kabaretem Piwnica Pod Baranami, gdzie pisał piosenki m.in. dla Anny Szałapak, Tamary Kalinowskiej (prywatnie: siostra kompozytora), Beaty Rybotyckiej, Jacka Wójcickiego. Jednym z największych piwnicznych hitów stał się „Marszałek Koniew” (Preisner napisał muzykę do prasowego wywiadu Antoniego Hajdeckiego, autora krakowskiego pomnika radzieckiego marszałka).

Jako kompozytor muzyki filmowej zadebiutował w 1974 roku partyturą do krótkiej animacji dla dzieci "Przyjaciół znajdziesz wszędzie" Franciszka Pytera. W 1982 roku napisał muzykę do "Pola bitewnego", dokumentu Andrzeja Papuzińskiego, a także do przejmującej fabuły Antoniego Krauzego "Prognozy pogody". Jego wielka kariera jako kompozytora filmowego rozpoczęła się od spotkania z Krzysztofem Kieślowskim i Krzysztofem Piesiewiczem. Rzadko zdarzają się takie konstelacje twórcze, skupiające indywidualności nadające na tej samej artystycznej fali. Współpraca tego fantastycznego tercetu zaczęła się od "Bez końca" (1984), przejmującego dramatu rozgrywającego się w czasie stanu wojennego. Kolejnym wspólnym przedsięwzięciem Kieślowskiego, Piesiewicza i Preisnera stał się cykl telewizyjny "Dekalog" (1988), którego dwa odcinki miały także dłuższe, kinowe wersje: "Krótki film o zabijaniu" (1987), inspirowany piątym przykazaniem, który dodatkowo znakomicie wpisał się w dyskusję na temat celowości i skuteczności kary śmierci, oraz "Krótki film o miłości" (1988), subtelna wariacja na temat przykazania szóstego „Nie cudzołóż”.

"Podwójne życie Weroniki" (1991) to pierwszy obraz Kieślowskiego nakręcony w koprodukcji  z kinematografią francuską. Ta subtelna opowieść o miłości, życiu i śmierci ma dwie protagonistki: Véronique i Weronikę. Jedna mieszka we Francji, druga w Polsce. Obie są utalentowane muzycznie, obie też mają kłopoty z sercem... W tym filmie muzyka Preisnera jest szczególnie ważna, momentami wręcz prowadzi narrację opowieści, a porywająca wokaliza Elżbiety Towarnickiej to bez wątpienia jeden z najpiękniejszych motywów w dziejach polskiej muzyki filmowej.

Tryptyk "Trzy kolory: Niebieski, Biały, Czerwony" (1993-1994) powstał w koprodukcji francusko-szwajcarsko-polskiej. Inspirowany barwami flagi francuskiej, okazał się dość niekonwencjonalną próbą filmowych rozważań nad rewolucyjnymi ideami – równością, wolnością i braterstwem. Muzyka Preisnera tworzy znakomity klimat tych uniwersalnych, ponadczasowych opowieści. Nie ilustruje ich jednak, a twórczo dopełnia, czy to uzupełniając obraz, czy wręcz go kontrapunktując, co tylko wzmacnia dramaturgię snutych opowieści.

Spośród innych filmowych prac kompozytorskich Preisnera warto wyróżnić muzykę do obrazów Magdaleny Łazarkiewicz ("Ostatni dzwonek", 1989), Piotra Łazarkiewicza ("Kocham kino", 1987; "W środku Europy", 1987), Antoniego Krauzego ("Dziewczynka z hotelu Excelsior", 1988), Waldemara Krzystka ("Zwolnieni z życia", 1992) czy Wojciecha Marczewskiego ("Weiser", 2000). Z kompozycji do dzieł zagranicznych na szczególną uwagę zasługuje muzyka do filmów: Agnieszki Holland "Europa, Europa", 1990; "Olivier, Olivier", 1991; "Tajemniczy ogród", 1993), Louis’a Malle’a ("Skaza", 1992), Soren Kragh-Jacobsen ("Wyspa na ulicy Ptasiej", 1996), Maxa Färberböcka ("Kobieta w Berlinie", 2008).
 
Preisner ma na swym koncie wiele prestiżowych nagród, m.in. dwa Cezary – za "Trzy kolory. Czerwony" (w 1994) i "Elisę" (1995) Jeana Beckera (w 1996), Nagrodę Stowarzyszenia Krytyków Filmowych w Los Angeles za "Trzy kolory. Niebieski" (w 1993), Srebrnego Niedźwiedzia za "Wyspę na ulicy Ptasie"j na Berlinale (w 1997).