Rok 2012 w ZAPA

Uczestniczyliśmy bardzo aktywnie w konsultacjach projektów zmian prawnych, które są zagrożeniem dla twórców. Walczyliśmy przeciwko uchwaleniu noweli zabierającej autorom prawo do 50% kosztów uzyskania przychodu. Zgłosiliśmy bardzo obszerne zastrzeżenia do projektu unijnej dyrektywy dotyczącej zbiorowego zarządzania. Stale działamy w celu niedopuszczenia do uchwalenia nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną w obecnym kształcie. Projekt założeń tej ustawy przewiduje zwolnienie z odpowiedzialności wyszukiwarki internetowe za wskazywanie linków do pirackich treści.
W ubiegłym roku ZAPA odnotował dalszy znaczny wzrost liczby uprawnionych. W 2012 roku przybyło nam 50 producentów, obecnie jest ich w ZAPA 370. Jednocześnie prawa powierzyło nam ponad 370 autorów i spadkobierców. Pod koniec roku ich liczba wyniosła 3280. Jest to wzrost o prawie 13% względem poprzedniego roku. Co istotne - stale przybywa do ZAPA scenarzystów, również tych, którzy przenoszą swoje prawa z ZAiKS-u. Prawa do scenariusza powierzyło nam już prawie 1300 autorów. 
 
 
Tabele wynagrodzeń
Żadne z postępowań z wniosków SFP dotyczących tabel wynagrodzeń nie zakończyło się ich zatwierdzeniem przez Komisję Prawa Autorskiego (KPA). Większość z nich została umorzona z uwagi na upływ ustawowego, 6-miesięcznego terminu na ich rozpatrzenie. Ustawa o prawie autorskim przewiduje co prawda przedłużenie tego terminu, ale wyłącznie za zgodą wszystkich uczestników postępowania. Taka zgoda nie została wyrażona głównie przez uczestników reprezentujących organizacje zrzeszające użytkowników. Teraz ZAPA będzie starał się doprowadzić do zatwierdzenia tabel ponownie przed KPA lub w Sądzie w Poznaniu, wyznaczonym do rozpatrywania tego typu wniosków.
 
Nowelizacja ustawy o prawie autorskim
W czerwcu ZAPA zaangażował się w prowadzone przez MKiDN warsztaty dotyczące reformy prawa własności intelektualnej. Były one reakcją na Kongres Wolności w Internecie, zainaugurowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. W warsztatach wzięli udział przedstawiciele wielu środowisk twórczych, reprezentanci dużych użytkowników oraz zwolennicy tzw. wolnej kultury i nieograniczonego dostępu do twórczości w Internecie. W trakcie warsztatów przedstawiono wiele istotnych propozycji legislacyjnych poprawiających sytuację prawną twórców, w szczególności precyzujących pojęcie dozwolonego użytku. Przedstawiono również propozycje dotyczące polepszenia procedury postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego, tak aby zatwierdzanie tabel nie było fikcją, a użytkownicy nie mieli podstaw do wstrzymywania płatności na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania.
Niestety do końca roku Ministerstwu Kultury udało się przedstawić jedynie propozycję implementacji art. 10 tzw. dyrektywy satelitarno-kablowej z 1993 r. Nowelizacja prawa autorskiego ma wprowadzić zasadę, iż w przypadku wynagrodzeń za reemitowanie utworów wyprodukowanych przez nadawców (tzw. inhouse production) nie ma obowiązkowego pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania. W ubiegłym roku nie zostały przedstawione żadne inne projekty legislacyjne wykorzystujące wnioski z warsztatów ani też dotyczące usprawnienia działania Komisji Prawa Autorskiego.
ZAPA był zaangażowany w prace legislacyjne przy nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Niestety, sejm przyjął rozwiązanie likwidujące 50-procentowe koszty uzyskania przychodu dla twórców po przekroczeniu II progu podatkowego - mimo że składaliśmy konkretne postulaty usiłując zapobiec niekorzystnym zmianom. Nasza argumentacja, że praca twórcy filmowego ma charakter sezonowy, że wynagrodzenie powyżej 85 tys. zł wielu twórców często osiąga raz na kilka lat, w związku z czym można by ewentualnie przyjąć 3-letni okres rozliczeniowy z fiskusem, spotkały się z kompletnym brakiem reakcji ze strony sejmowej Komisji Finansów Publicznych. Podkreślaliśmy, że nieprawdą jest, iż zmiany dotkną tylko najbogatszych. Bez skutku. Świadczy to o całkowitym lekceważeniu postulatów naszego środowiska i niezrozumieniu roli twórcy.
ZAPA brał aktywnie udział również w konsultacjach projektu nowelizacji ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Przewiduje ona wyłączenie od odpowiedzialności wyszukiwarek internetowych i podmiotów udostępniających linki. Dzięki staraniom ZAPA usprawniono tzw. procedurę notice and takedown pozwalającą na usuwanie niektórych treści bezprawnych.
Reemisja
W ubiegłym roku, wobec wyczerpania z naszej strony prób ugodowego osiągnięcia porozumienia, byliśmy zmuszeni prowadzić sprawy o zapłatę przeciwko kilkudziesięciu operatorom. Wysiłek procesowy ZAPA przynosi efekty. Coraz częściej sądy orzekają o zakazie reemisji i zasądzają odszkodowania w wysokości dwu lub trzykrotności roszczonego przez SFP wynagrodzenia. Sukcesem jest wygrana SFP w kilkunastu procesach z największymi operatorami (w tym UPC i Aster), w których sądy nałożyły zakazy reemisji (wyroki m.in. dla Vectry i Multimediów są prawomocne). Dodatkowo, w wyniku sprawnie prowadzonego przez ZAPA procesu przeciwko największemu operatorowi w Polsce - UPC, już pod koniec ubiegłego roku Sąd I instancji zasądził od spółki na rzecz SFP kilkanaście milionów złotych. W obliczu takich wyroków coraz więcej niepłacących kablarzy przekonuje się, że unikanie płatności przynosi im jedynie straty, m.in. w postaci ponoszonych kosztów sądowych i odsetek od zaległości.
W 2012 roku podpisaliśmy ponad 30 umów licencji na reemisję na stawkę 2,2%, w tym także z kilkoma kolejnymi operatorami z PIKE(w sumie umowy z SFP na wspomnianą stawkę zawarła już prawie 1/3 wszystkich członków Izby). Polska Izba Komunikacji Elektronicznej zdaje się tego nie dostrzegać, bo od kilku lat neguje naszą stawkę wypowiadając się w imieniu całego środowiska operatorów. A to, także w ramach samego PIKE, jest coraz bardziej podzielone. Część operatorów płacących do tej pory po zaniżonej stawce dąży do uregulowania płatności na naszych warunkach. Obecnie mamy podpisanych ponad 250 umów na stawkę 2,2%. Również z dużymi operatorami takimi jak Telekomunikacja Polska. Umowę z TP SA w zakresie reemisji kablowej podpisaliśmy na początku ubiegłego roku.
W 2012 roku były prowadzone intensywne negocjacje SFP i innych organizacji zbiorowego zarządu z przedstawicielami 3 organizacji zrzeszających operatorów kablowych: PIKE, ZTK (Związek Telewizji Kablowych w Łodzi) i Mediakom (z siedzibą w Warszawie). Zmierzały one do zawarcia kontraktu generalnego. Inicjatywa ozz dotycząca łącznej stawki na poziomie 4% wychodzi naprzeciw oczekiwaniom operatorów w kwestii nabycia w umowie całości zarządzanych przez ozz autorskich praw majątkowych i pokrewnych. W najbliższym czasie spodziewamy się sfinalizowania ustaleń – na początku z kilkudziesięcioma operatorami kablowymi zrzeszonymi w Mediakom. Do warunków kontraktu zapewne będą przystępowały również kolejne podmioty.
W 2012 r. Polska Izba Komunikacji Elektronicznej reprezentująca największych operatorów, na wszystkie możliwe sposoby atakowała lub usiłowała osłabić pozycję SFP. Z jednej strony PIKE deklaruje w mediach chęć porozumienia z SFP. Z drugiej jednak - o czym PIKE już głośno nie wspomina - nie zgadza się na przedłużenie postępowania przed Komisją Prawa Autorskiego mogącej merytorycznie orzec o słuszności stawki za reemisję. Składa także wniosek do Ministerstwa Kultury o cofnięcie nam koncesji na zbiorowy zarząd na polu reemisji (na początku 2013 roku stanowczo oddalony przez Ministerstwo). Takie działania stoją w sprzeczności z deklarowanymi przez Izbę dążeniami do uporządkowania rynku praw autorskich i do wypracowania porozumienia z organizacjami zbiorowego zarządzania.
W swoim zmasowanym ataku na zbiorowy zarząd PIKE zdaje się ignorować głos większości środowiska, które naprawdę dąży do porozumienia z organizacjami.
Sytuacja w obszarze reemisji satelitarnej jest zupełnie inna. Polsat Cyfrowy, Canal+ i Platforma N płacą na bieżąco.
 
Nadawcy telewizyjni
Tutaj problemem, który stale wraca, jest brak płatności od Telewizji Polsat. Nadawca podejmuje bardzo niespójne działania. Najpierw przestaje płacić, później wpłaca część kwoty, by za chwilę znów przestać płacić. Stale dążymy do wyegzekwowania od Polsatu zaległości i do objęcia inkasem bieżących należności. Inni nadawcy płacą na bieżąco, choć Telewizja Polska dokonuje płatności po niepełnej stawce. Niestety, kurczący się rynek reklamy telewizyjnej powoduje spadek przychodów nadawców, co ma wpływ na zmniejszenie kwot wpłacanych do ZAPA. Na początku roku zawarliśmy umowę z nadawcą programu TTV. Z drugim z nadawców działających w ramach naziemnej telewizji cyfrowej – ATM Rozrywka – prowadzimy negocjacje.
W wyniku naszych starań udało się wypracować porozumienie z Kino Polska. Nadawca do niedawna wpłacał niepełne kwoty należności. Pod koniec ubiegłego roku wyrównał zaległości i obecnie dokonuje pełnych wpłat.
 
Zwielokrotnienia, kina, odtwarzanie – hotele
W ubiegłym roku udało nam się  doprowadzić do rozliczenia dużej części zaległych płatności. Dzięki temu kwota zainkasowana na polu zwielokrotnień wzrosła w stosunku do roku ubiegłego. Doszliśmy do porozumienia z największymi dystrybutorami takimi jak Galapagos, TIM Film Studio i Gutek Film oraz z wydawcami AWR Wprost i Media Point Group.
Pod koniec stycznia bieżącego roku zapadł korzystny dla nas wyrok w sprawie przeciwko Ringier Axel Springer (wydawca m.in. „Newsweeka” i „Faktu”). Sąd zobowiązał wydawcę do udostępnienia wszystkich żądanych przez nas informacji i to za okres dłuższy niż zakładany w pozwie.
Sytuacja na polu wyświetlania w kinach od wielu lat nie uległa zmianie. Największe multipleksy (m.in. Cinema City, Multikino, Helios) nie płacą, a stanowią one aż 90% rynku. Inkasem objęte jest tylko 10% rynku, a procesy z niepłacącymi kiniarzami – również w naszym imieniu – prowadzi ZAiKS. Wieloletni brak zadowalających wyników na tym polu spowodował, iż ZAPA rozpoczął indywidualnie negocjacje z największymi kinami. Mamy nadzieję na ich szybkie sfinalizowanie.
Pod koniec ubiegłego roku osiem organizacji zbiorowego zarządzania, w tym ZAPA, doszło do porozumienia w zakresie wspólnego wniosku o zatwierdzenie tabeli na polu odtwarzanie. To duże osiągnięcie poprzedzone wielomiesięcznymi rozmowami przedstawicieli ozz. Wniosek aktualnie oczekuje na rozpatrzenie przez Komisję Prawa Autorskiego.
Zawarliśmy ponad 80 kolejnych umów z obiektami hotelowymi m.in. z hotelami Radisson Blu Kraków, Hyatt Regency, z grupą hoteli ViennaInternational oraz z największym w Polsce (860 pokoi) Hotelem Gołębiewski w Karpaczu.
 
Współpraca międzynarodowa
W roku 2012 zacieśniła się nasza współpraca z organizacjami zagranicznymi. Wynika to głównie z członkostwa w CISAC (Konfederacja Stowarzyszeń Autorów i Kompozytorów) oraz w SAA (Society of Audiovisual Authors) zrzeszającym organizacje chroniące prawa audiowizualne.
ZAPA zorganizował w Krakowie posiedzenie Rady CT-DLV CISAC(zajmującej się problematyką utworów dramaturgicznych, literackich i audiowizualnych), które przez jej uczestników zostało ocenione jako sukces  merytoryczny i organizacyjny.
W ramach SAA pracowaliśmy nad uwagami do projektu dyrektywy w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Przygotowaliśmy też analizę wynagrodzeń pobranych przez reżyserów i scenarzystów wybranych filmów wskazanych przez Europejskie Obserwatorium Audiowizualne. SAA wykorzystało ją, aby dowieść członkom Parlamentu Europejskiego, iż wynagrodzenia uzyskiwane przez europejskich autorów filmowych nie są wysokie i nie są porównywalne do wynagrodzeń autorów hollywoodzkich.
Przeprowadziliśmy też akcję zbierania podpisów pod petycją SAA skierowaną do Komisarzy Unijnych w sprawie poszanowania praw autorskich. Rezultat przeprowadzonej akcji przerósł oczekiwania SAA. Zebrano ponad 18 tysięcy podpisów wobec 5 tys. planowanych. W tę spektakularną akcję mieli ogromny wkład nasi członkowie, którzy licznie i szybko zareagowali na apel ZAPA o podpisywanie petycji. Z uwagi na naszą aktywność w SAA, zaproponowano nam udział polskiego twórcy w Board of Patrons tej organizacji – jest nim Krzysztof Zanussi.
CISAC, doceniając osiągnięcia SFP-ZAPA w dziedzinie zbiorowego zarządu, poprosił nas o podzielenie się swoimi doświadczeniami na seminarium CISAC i WIPO (Światowa Organizacja Własności Intelektualnej). W ramach grupy FRAME kontynuowaliśmy prace nad projektem organizacji europejskich dotyczącym pobierania wynagrodzeń za użycia utworów w Internecie.
Obecnie mamy zawartych 61 umów zagranicznych.
Plany
Rok 2013 stawia przed nami kolejne wyzwania. Bez wątpienia największym z nich będzie niedopuszczenie do psucia prawa przez osoby, które piractwo uznają za wtórny obieg kultury. Planujemy wzmożenie działań prawnych, które pozwolą na wzmacnianie pozycji twórców i gwarantowanie należnego im wynagrodzenia. Nie wykluczamy złożenia własnych projektów ustawowych. Zrobimy wszystko, by zapobiec niektórym, groźnym dla rynku praw autorskich inicjatywom legislacyjnym.
Równie ważnym celem ZAPA na rok 2013 jest zatwierdzenie tabel wynagrodzeń. Będziemy dążyli do nowelizacji ustawy o prawie autorskim w zakresie dotyczącym ich zatwierdzania. Nadal będziemy wykonywać umowy dotychczas zawarte z użytkownikami, a w razie potrzeby - posiłkować się działaniami windykacyjnymi. Będziemy negocjować nowe umowy. W przypadku fiaska rozmów, jesteśmy gotowi na dalsze kroki prawne. Dotyczy to zwłaszcza największych niepłacących użytkowników, którzy swoją silną pozycję rynkową wykorzystują przy niepłaceniu należnych wynagrodzeń.