Biblioteka scenarzysty

Scenarzyści

LEKTURY PODSTAWOWE (w kolejności alfabetycznej nazwisk autorów)

W.M.Akers TWÓJ SCENARIUSZ JEST DO KITU! 100 sposobów na jego udoskonalenie. Wydawnictwo Myśliński, 2019. Przewodnik po największych pułapkach drzemiących przed scenarzystą ze wskazówkami jak ich unikać. Obszerne omówienie i wartościowe doradztwo w dziedzinie konstrukcji scenariusza, budowania postaci, kreacji scen, suspensu, pisania dialogów itd.
L.Aronson SCENARIUSZ NA MIARĘ XXI WIEKU, wyd. Warszawska Szkoła Filmowa i Narodowe Centrum Kultury, 2015. Monumentalny przewodnik po współczesnych technikach pisania scenariuszy filmowych; przegląd struktur narracyjnych i strategii w dewelopmencie literackim.
S.Field, W.Rilla PISANIE SCENARIUSZA FILMOWEGO, Wydawnictwo ART-Program, 1998. Klasyczna i obecnie unikalna w Polsce pozycja podręcznikowa. Syd Field, guru w branży, jako pierwszy opracował dokładnie tzw. paradygmat scenariusza filmu fabularnego. Jego rozwiązania i wskazówki warsztatowe są najczęściej cytowane w innych podręcznikach scenariopisarstwa.
J.Fleischer CZTERY WYKŁADY O PISANIU SCENARIUSZA FABULARNEGO, Wydawnictwo PWSFTViT, 1997, oprawa zeszytowa. Przewodnik dla początkującego scenarzysty, omawiający przystępnie 4 fazy pracy autora: pomysł (idea), zarys (outline), szkic scenariusza (treatment) oraz sam scenariusz (screenplay).
R.G.Frensham JAK NAPISAĆ SCENARIUSZ, Wydawnictwo Literackie, 1998 (z posłowiem Tadeusza Lubelskiego). Podręcznik brytyjskiego organizatora kursów scenariopisarskich. Podręcznik wydany w serii wydawniczej „Ucz się sam” co podkreśla recenzent, oceniając książkę jako „samouczek dla zawodowców”.
W.Goldman PRZYGODY SCENARZYSTY , wyd. IF Agencja Scenariuszowa, 1999. Autobiografia znanego amerykańskiego scenarzysty opisująca ciekawie realia Hollywood, pełna wskazówek warsztatowych, z zacytowanym całym scenariuszem filmu „Butch Cassidy i Sundance Kid”.
W.Górska VISUAL STORYTELLING.JAK OPOWIADAĆ JĘZYKIEM WIDEO, Wydawnictwo Naukowe PWN 2019. Celem publikacji jest stworzenie praktycznego przewodnika po multiplatformowym świecie telewizji, Internetu i filmu, odsłaniający krok po kroku sekrety i techniki narracji, gdzie dotychczasowy konsument treści audiowizualnych staje się realizatorem. Autorka skupia się na tym, jak opowiadając słowem, obrazem, dźwiękiem i ciszą działać na wyobraźnię i emocje widza, by wywołać dokładnie taki efekt, na jakim twórcy zależy.
M.Hendrykowski SCENARIUSZ FILMOWY. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe UAM 2017. Filmoznawcza, ale z licznymi odniesieniami do praktyki, wszechstronna analiza wszystkich form i odmian scenariusza oraz jego rozlicznych funkcji, włącznie z opisem dramaturgii, zasad pisania i potencjalnym wykorzystaniem, wraz z rankingiem autora dot. polskich scenariuszy oryginalnych, adaptowanych oraz samych scenarzystów.
A.Hiltunen ARYSTOTELES W HOLLYWOOD. Wydawnictwo Myśliński, 2018. Autor bada kluczowe koncepcje i logikę „Poetyki” Arystotelesa oraz wybrany dramat Sofoklesa, aby odnieść spostrzeżenia dramaturgiczne Arystotelesa do współczesnego teatru, filmu, telewizji i multimediów.
L.Hunter KURS PISANIA SCENARIUSZY, Wydawnictwo Filmowe, 2013. Klasyczny, obszerny podręcznik scenariopisarstwa, opisujący fazy pracy krok po kroku, według legendarnego kursu autora, realizowanego na UCLA w Kalifornii.
H.Jacey KOBIETA W ROLI GŁÓWNEJ. Jak tworzyć niezapomniane postaci kobiece w scenariuszach filmowych, Wydawnictwo Myśliński, 2015. W książce omówione zostały takie problemy jak: motywacje scenarzysty przy tworzeniu postaci kobiecych i ich historii, różnice między historią bohatera i historią bohaterki, postrzeganie ról społecznych i jego wpływ na charakterystyki postaci kobiecych, sposoby przetworzenia stereotypów na temat kobiet.
M.Karpiński NIEDOSKONAŁE ODBICIE. Warsztat scenarzysty filmowego, wydanie IF Agencja Scenariuszowa 1995 (pod innym tytułem), następnie Rabid 2004 i Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe 2006. Kilkakrotnie wznawiana pierwsza książka polskiego autora, doświadczonego scenarzysty, o zawiłościach scenariopisarstwa. Jako podręcznik, pozycja odwołująca się - w formie dowcipnych gawęd - zarówno do standardów amerykańskich, jak i własnych, ciekawych doświadczeń warsztatowych.
B.Kosecka, K.Kubisiowska LEKTURY NA EKRANIE czyli mały leksykon adaptacji filmowych, Wydawnictwo Znak, 1999. Omówienie relacji między utworem literackim a filmem na przykładzie analizy adaptacji 22 najbardziej znanych arcydzieł różnych autorów, z uwypukleniem polskich lektur szkolnych.
K.Miławska-Ratajczak DIALOG W ROLI GŁOWNEJ, wyd. TAiWPN Uniwersitas, 2018. Podtytuł książki to „Polszczyzna we współczesnym kinie na przykładzie wybranych autorów” który dobrze charakteryzuje treść tej pozycji. Autorka analizuje naukowo, ale z humorem, tzw. strategie stylistyczno-językowe filmów znanych polskich reżyserów.
J.Ostaszewski HISTORIA NARRACJI FILMOWEJ, wyd. TAiWPN Uniwersitas, 2018. Celem autora – filmoznawcy – jest przedstawienie zarysu przemian narracji i stworzenie typologii rodzajów narracji rozumianych jako modeli sposobów opowiadania. Godne uwagi scenarzysty analityczne i wnikliwe spojrzenie na warianty przedstawiania perypetii filmowych postaci w historii kinematografii.
A.Pilar SCENARIUSZ W PRZERWIE NA KAWĘ, Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2019. Pożyteczna i dowcipna instrukcja pisania scenariusza „na raty”, w ramach 10-minutowych ćwiczeń, omawiająca kolejno temat, strukturę, szkic scenariusza, cechy bohaterów, dialog, przeróbki, ostateczną redakcję i prezentację całości.
R.U.Russin, W.M.Downs JAK NAPISAĆ SCENARIUSZ FILMOWY, Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2012 (ze wstępem J.Machulskiego). Najczęściej wznawiany podręcznik scenariopisarstwa w Polsce, omawiający problemy warsztatowe scenarzysty od podstaw pracy twórczej, poprzez omówienie struktury scenariusza i pozostałych zagadnień, po problematykę sprzedaży gotowego tekstu.
M.Schabenbeck FORMAT SCENARIUSZA FILMOWEGO, Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2008 (wstęp: C. Harasymowicz). Zbiór zasad; podręcznik formatowania scenariusza czyli jak go napisać w ujednoliconym standardzie, spopularyzowanym przez amerykański przemysł filmowy.
O.Schütte PRACA NAD SCENARIUSZEM, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. Książka dla czytających scenariusze zawodowo, omawiająca m.in. podstawy dramaturgii, rozwój postaci w scenariuszu itp.; przykładowe analizy wybranych filmów niemieckich.
O.Schütte SZTUKA CZYTANIA SCENARIUSZA, Wydawnictwo Biblioteka PWSFTViT, 2015. Rozwinięta i zmieniona wersja poprzednio omówionej pozycji, podkreślająca rolę współpracowników lub recenzentów scenarzysty: producenta, dramaturga, redaktora, script-doctora, konsultanta. Przykładowe analizy, także 2 polskich filmów (Trzy kolory.Biały oraz Edi).
L.Seger DOSKONALENIE DOBREGO SCENARIUSZA, Wydawnictwo Myśliński, 2012. Podręcznik dla script-doctorów, konsultantów, redaktorów, autorów i współautorów, dotyczący „szlifowania” i uatrakcyjnienia scenariusza filmowego.
L.Seger SCENARIUSZ DLA ZAAWANSOWANYCH, Wydawnictwo Myśliński, 2013. Zbiór przemyśleń i porad znanej konsultantki scenariuszowej na temat możliwości udoskonalenia gotowego scenariusza, z uwzględnieniem wypracowania własnego stylu. Twórcze rozwinięcie wcześniej omówionej pozycji tej autorki.
L.Sher CZY Z TEGO BĘDZIE DOBRY FILM?, Wydawnictwo Myśliński, 2011. Książka dla oceniających teksty, opisująca podstawowe zasady analizy scenariusza filmowego i ucząca m.in. redakcji raportu scenariuszowego oraz profesjonalnej oceny treatmentów.
J.S.Stawiński NOTATKI SCENARZYSTY, dwa tomy, Wydawnictwo Czytelnik 1979 (tom 1) i 1983 (tom 2). Autobiografia zawodowa znanego polskiego literata i scenarzysty, z bogactwem anegdot, z obszernymi fragmentami własnych scenariuszy.
Ch.Vogler PODRÓŻ AUTORA. Struktury mityczne dla scenarzystów i pisarzy, Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2010. Inspirujący podręcznik dotyczący archetypów i różnych koncepcji narracji; zespół wskazówek praktycznych dla autorów którzy mogą dostrzec w swoim utworze drzemiący potencjał i nowe perspektywy rozwoju scenariusza.
P.Wereśniak ALCHEMIA SCENARIUSZA FILMOWEGO czyli nieznośny ból dupy, wyd.FILM S.A., oprawa zeszytowa; dodatek do miesięcznika FILM nr 5/2000, tekst dostępny także online:https://piotrweresniak.com/2009/04/11/alchemia-scenariusza-filmowego/ . Krótki i dowcipny poradnik dla początkujących scenarzystów, lapidarnie przypominających o podstawowych regułach pisania scenariuszy.
A.Wojnarowski RYNEK I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA SCENARIUSZY FILMOWYCH W POLSCE, wyd.Dolnośląski Zespół Filmowy, wyd.Poligraf, 2022. Autor omawia rynek scenariuszowy oraz wymienia podstawowe sposoby i źródła finansowania- od stypendiów PISF (z dokładnym trybem pozyskania środków) po opisane kolejno różne stałe i okazjonalne (w tym festiwalowe) konkursy scenariuszowe. Pozycja jest skróconą wersją pracy doktorskiej autora na UWr napisanej w p.2015-18.

LEKTURY DODATKOWE

Większość znanych reżyserów i scenarzystów publikowała swoje scenariusze w całości lub we fragmentach, w formie:

dosłownego przytoczenia ich treści
w wersji noweli czy mikropowieści
w formie opisu okoliczności powstania tekstu
w autobiografii lub omówieniu własnej twórczości

Tych pozycji jak tak wiele, że nie można wyróżnić specjalnie żadnej pozycji; początkujący scenarzysta winien czytać wszystko co mu w ręce wpadnie, toteż w tym miejscu podajemy jedynie garść przykładów z polskiego rynku, wg powyższej klasyfikacji:

ad 1. K.Zanussi SCENARIUSZE FILMOWE (4 tomy); M.Karpiński RÓŻYCZKA I INNE SCENARIUSZE FILMOWE
ad 2. J.Purzycki WIELKI SZ; J.Sokół WIELKIE RZECZY
ad 3. J.Machulski NAGA PRAWDA O SEKSMISJI; J.Głowacki PRZYSZEDŁEM czyli jak pisałem o Lechu Wałęsie dla Andrzeja Wajdy
ad 4. K.Zanussi FILMY KTÓRYCH JUŻ NIE NAKRĘCĘ

NOWOŚCI WYDAWNICZE

B.Snyder URATUJ KOTKA!, wydawnictwo W.A.B., 2023. Jak głosi podtytuł "Ostatnia książka o pisaniu jaką przeczytasz", z obszerną przedmową filmoznawcy i scenarzysty Michała Oleszczyka, który m.in. udowadnia że przedstawione w książce zasady pisania scenariusza nadają się świetnie do zastosowania także w polskiej branży scenariopisarskiej.
A.Wojnarowski WSPÓŁCZESNY SCENARIUSZ FILMOWY. ODMIANY,FORMATY.PROGRAMY, wyd. Fundacja Dolnośląski Zespół Filmowy i wyd. Poligraf, 2023. Obszerna (531 s.) i pełna adaptacja pracy doktorskiej autora na temat definicji, historii i form scenariuszowych, m.in. ze szczególnym uwzględnieniem formatowania scenariusza filmowego w Polsce, oraz charakterystyki kształtu scenariuszy filmów fabularnych, dokumentalnych, animowanych, a także praktyki finansowania scenariopisarstwa oraz omówieniem klkudziesięciu aplikacji i programów ułatwiających pisanie scenariusza.
J.Nash SAVE THE CAT! PISZE SERIALE, Wydawnictwo Akademickie Dialog, 2023. Bliski przyjaciel B.Snydera (autora URATUJ KOTKA!), pokazuje w sposób przejrzysty, z polotem i humorem, jak świetnie metoda Save the Cat! sprawdza się w pisaniu seriali. Autor omawia poszczególne kroki, biorąc na warsztat popularne seriale, takie jak „The Mandalorian”, „The Office”, „Rick & Morty” i wiele innych. Pozycja którą powinien poznać każdy polski scenarzysta i reżyser seriali.
S.Buttny PRZEMIANA BOHATERA. PROCESOWE NARZĘDZIA DLA SCENARZYSTÓW I REŻYSERÓW, Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2024. Autor przedstawia tzw. procesowe podejście do przemiany bohatera jako istotnego i najciekawszego zagadnienia dramaturgii filmowej, z wykorzystaniem osiągnięć teorii i praktyki Psychologii Zorientowanej na Proces, korzystając m.in. z badań Arnolda Minelli. W 12 rozdziałach analizuje różne aspekty postaci bohatera filmu przechodzącego proces przemiany zewnętrznej i wewnętrznej w różnych uwarunkowaniach swojego życia ekranowego, meandrów akcji, wpływów danego środowiska w jakim się obraca, swoich celów i przeszkod w ich realizacji itd. podając liczne przykłady (włącznie ze streszczeniami) filmografii krajowej i zagranicznej

MJZ / SFP 11 września 2017 15:33

Scroll