Baza / Historia polskiego kina
Baza / Historia polskiego kina
Repremiera "Roku 1863"
Z okazji obchodów 150. rocznicy powstania styczniowego, 5 kwietnia br. w stołecznym kinie Iluzjon – Muzeum Sztuki Filmowej odbędzie się re-premiera przedwojennego filmu „Rok 1863”.

"Rok 1863" wyreżyserował w 1922 roku Edward Puchalski. Podwójnej repremierze jego filmu, która 5 i 7 kwietnia odbędzie się w stołecznym kinie Iluzjon, towarzyszyć będzie wykonywana na żywo muzyka autorstwa wybitnego, współczesnego kompozytora muzyki filmowej Michała Lorenca. Podczas uroczystej projekcji zaplanowanej na 5  kwietna wykona ją zespół DesOrient. Dwa pokazy "Roku 1863" uzupełnią liczne wydarzenia towarzyszące – dyskusje panelowe, wystawy, pokazy edukacyjne oraz projekcje filmów związanych z powstaniem styczniowym (w tym m.in. „Huraganu” Józefa Lejtesa). Projekt został zrealizowany przez Filmotekę Narodową w koprodukcji z Orange Polska. Finansowego wsparcia udzieliło Narodowe Centrum Kultury.



Jest kilka powodów, dla których adaptację Puchalskiego należy uznać za bardzo ważny dla polskiego kina zabytek filmowy. Jednym z najistotniejszych jest fakt sfilmowania przez reżysera autentycznych powstańców styczniowych – siwobrodych, czcigodnych starców, którzy w jednej ze scen filmu uczestniczą w uroczystym nabożeństwie. Z historycznego punktu widzenia jest to materiał bezcenny. Film powstał we wczesnym okresie funkcjonowania młodej kinematografii odradzającego się państwa polskiego. Tym bardziej należy docenić jego stronę realizacyjną, niepozbawioną jednak istotnych mankamentów, dostrzeżonych już przez recenzentów w okresie pojawił się na ekranach. W roli rannego księcia Odrowąża wystąpił popularny w pierwszej połowie lat 20. aktor Ryszard Sobiszewski. Ten znakomity tancerz i pedagog, urodzony w 1888 roku (uczył tańca jeszcze w latach 60. XX wieku), musiał zrezygnować z kariery filmowej z powodu choroby oczu. W filmie wystąpili także znani i utalentowani aktorzy teatralni, których przygoda z filmem zakończyła się udziałem w kilku produkcjach pierwszej połowy lat 20. Stąd właśnie niepowtarzalna okazja obejrzenia w „Roku 1863” zapomnianych aktorek – Stanisławy Chrzanowskiej czy Heleny Marcello-Palińskiej. W rolę Salomei wcieliła się natomiast Maria Hryniewiczówna. Premiera filmu odbyła się 7 lipca 1922 roku. W zbiorach Filmoteki Narodowej przechowywane były dwie kopie filmu pt.: „Rok 1863”. W ramach projektu NITROFILM zostały one zeskanowane oraz przeanalizowane pod kątem merytorycznym. Dotychczas udostępniana, niekompletna kopia okazała się wersją wyprodukowaną w 1932 roku. Druga z kopii zapisana została na taśmie Agfa przed rokiem 1924 i niewątpliwie jest pierwotną wersją filmu (jak również prawie kompletną). Obie różnią się od siebie w stopniu na tyle znaczącym, że należy uznać je za dwa warianty tego samego filmu. Procesom digitalizacji i restauracji został poddany materiał pierwotny, uzupełniony o brakujące fragmenty filmu zarejestrowane na kopii z 1932 roku.



Treść filmu: trwa powstanie styczniowe. W bitwie pod Małogoszczem książę Józef Odrowąż odnosi poważne i rozległe rany. Cudem udaje mu się dotrzeć do dworu w Niezdołach. Panna Salomea Brynicka, krewna właścicieli majątku, z narażeniem własnego życia udziela mu schronienia. W opiece nad rannym pomaga jej wierny sługa Szczepan, nieprzychylny, jak większość chłopstwa, powstańcom. Odrowąż ukrywany przed licznymi rewizjami, przenoszony w przygotowane wcześniej kryjówki, wielokrotnie jest bliski śmierci. Oddanie i poświęcenie  Salomei, sprawią jednak, że jego stan stopniowo się poprawia. Wkrótce młodzi zakochują się w sobie. Do dworu wracają państwo Rudeccy, właściciele majątku. Pan Rudecki nie mogąc znieść straty dwóch synów, którzy zginęli w powstaniu, patrząc na ruinę swej ojcowizny, wkrótce umiera. Do dworu przybywa księżna Odrowążowa. Mimo wdzięczności, jaką żywi dla Salomei nie jest w stanie zaakceptować uczucia łączącego jej jedynaka ze zubożałą szlachcianką. Wywozi syna za granicę, pozostawiając samotną i zbolałą Salomeę własnemu losowi. Niemym świadkiem wszystkich tych dramatycznych wydarzeń jest tytułowa „wierna rzeka”.



MZ / Iluzjon - Filmoteka Narodowa  30 marca 2013 10:35
Scroll