Przedwojenne szkolnictwo filmowe nie cieszyło się dobrą opinią. Niektórzy właściciele prowadzili szemrane interesy, bywali zamieszani w afery kryminalne, co jednocześnie rzucało również nieprzyjemny cień na reputację przyszłych adeptów sztuki filmowej, przede wszystkim zaś – aktorów, zapatrzonych w ikony światowego kina. Oczywiście obok szkół i warsztatów należących do hochsztaplerów istniały również instytucje prowadzona przez wykwalifikowaną kadrę – dyrektorów teatrów, reżyserów, producentów – jak np. Teatralna Szkoła Filmowa „Akropol”, warszawskie Kinokursy Edwarda Puchalskiego (gdzie wykładali m. in. Maria Dulebianka i Stefan Jaracz), Szkoła Sztuki Kinematograficznej przy wytwórni „Terra-Polonia”, czy Warszawska Szkoła Gry Scenicznej Niny Niovilli. W roku szkolnym 1920/1921 z inicjatywy Stanisławy Wysockiej i Kazimierza Kamińskiego powstała w Warszawie prywatna szkoła teatralno-filmowa, gdzie wykładał Wiktor Biegański – późniejszy założyciel Instytutu Filmowego.

Początkowo placówki te nie miały określonego programu edukacyjnego. Zadaniem większości z nich było wyszkolenie zespołu pracowników na potrzeby określonego projektu. Producenci widzieli w słuchaczach szkół filmowych przede wszystkim tanią, w porównaniu z profesjonalistami, siłę roboczą.

Zasadniczy nacisk kładziono na naukę aktorstwa, zaś przygotowanie reżyserów i operatorów traktowano po macoszemu. Z myślą o nich powstawały instytucje umożliwiające samokształcenie w określonej specjalizacji, np. stowarzyszenia miłośników filmu działające we Lwowie, w Wilnie, Krakowie, Poznaniu i Warszawie. Popularnością cieszyły się warsztaty reżyserii i montażu prowadzone przez Eugeniusza Cękalskiego w warszawskim Stowarzyszeniu Miłośników Filmu Artystycznego „Start”. Ówczesna publikacja Cękalskiego, „ABC taśmy filmowej”, w której wyłożył zasady montażu, została uznana za pierwszy podręcznik filmowej reżyserii.

W 1932 r. powołano w Warszawie Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej, gdzie jednym z czterech wydziałów miał być wydział sztuki filmowej. Nigdy jednak nie powstał, tymczasem głosy opowiadające się za sformalizowaniem systemu szkolnictwa zaczęły narastać. W 1934 r. Jerzy Toeplitz zaproponował utworzenie trzyletnich kursów dla reżyserów, operatorów i aktorów. Postulował, by obok zajęć praktycznych, w programie nauczania znalazły się przedmioty z zakresu psychologii, historii, historii sztuki, wykładane przez zagranicznych specjalistów. W 1938 r. utworzono Towarzystwo Rozwoju Filmu Polskiego, które we współpracy z YMCA podjęło się prowadzenia kursu wiedzy filmowej. Nieuporządkowany, chaotyczny plan wykładów obejmował szerokie pole zagadnień: począwszy od przedmiotów humanistycznych, po prawo filmowe, charakteryzację i historię kina. Nieudana inicjatywa stała się jakkolwiek przyczynkiem do powstania przyszłej Szkoły Filmowej.

W 1939 r. Prezydium Rady Naczelnej Przemysłu Filmowego powołało Komisję ds. Szkolenia Filmowego, którego celem było utworzenie Instytutu Filmowego. Wykładowcy w większości rekrutowali się ze Stowarzyszenia „Start”. Historię filmu miał wykładać Jerzy Toeplitz, krytykę filmu Jerzy Bossak, reżyserię Eugeniusz Cękalski. Szkoła planowała ruszyć 1 września 1939 r.

Od 1942 r. w ramach konspiracyjnej działalności Wydziału Propagandy Mobilizacyjnej „Roj”, który powstał przy Komendzie Głównej Związku Walki Zbrojnej – AK, działał Referat Foto-Filmowy. Sekcją fotograficzną kierował Wacław Żdżarski, filmową – Antoni Bohdziewicz. Ponadto działali w niej Wacław Adamiecki, Andrzej Ancuta, Janina Cękalska i Jerzy Zarzycki. W październiku 1943 r. rozpoczął się pierwszy sześciomiesięczny kurs operatorów filmowych. Zajęcia odbywały się w Pałacu Staszica w Warszawie a program obejmował podstawowe zagadnienia z zakresu fotografii, reżyserii, montażu, dramaturgii teatralnej i filmowej, konstrukcji scenariusza itd.


Schody - symbol Szkoły Filmowej w Łodzi, fot. PWSFTviT

Po zakończeniu wojny wznowiono starania o utworzenie dającej rzetelne wykształcenie Szkoły Filmowej. Zaczęto organizować miesięczne kursy dla przyszłego personelu kin: w Poznaniu i Wrocławiu. W programie znajdowały się zajęcia praktyczne i teoretyczne, z właściwą sobie porcją ideologii politycznej oraz wiedzy rachunkowej. Kursy wrocławskie wkrótce zostały przekształcone w Ośrodek Szkoleniowy Kinematografii, który działał jeszcze w latach osiemdziesiątych. Wzrost znaczenia produkcji filmowej i ilości kin generował potrzebę istnienia specjalistycznych placówek szkoleniowych dla pracowników techniczno-produkcyjnych i pracowników wytwórni. W przemyśle filmowym brakowało wykwalifikowanych pirotechników, konserwatorów aparatury, montażystów, oświetleniowców, specjalistów od kostiumów i scenografii, perukarzy. W tym celu utworzono dwa typy średniego szkolnictwa: szkoły zawodowe (Zasadnicza Szkoła Zawodowa Kinooperatorów w Markach k. Warszawy, Zasadnicza Szkoła Zawodowa Fototechniczna w Warszawie) oraz technika i licea (Technikum Zaoczne Kinematografii w Warszawie z filiami m.in. w Łodzi, Lublinie, Poznaniu i Wrocławiu).

W 1976 r. Przedsiębiorstwo Realizacji Filmów „Zespoły Filmowe”, na skutek wciąż istniejącego deficytu asystentów reżyserów, scenografów, kierowników produkcji i sekretarzy planu, powołało trzy policealne studia zawodowe: Studium Ekonomiczne w Warszawie (kształcące techników-organizatorów produkcji filmowej), Studium Urządzeń Audiowizualnych (kształcących asystentów technicznych, techników montażystów, techników dźwięku i oświetlenia) oraz Studium Teatralne i Filmowe w Łodzi (kształcące modelarzy, asystentów charakteryzatora, kostiumografów).

Pierwszą placówką kształcącą pracowników twórczych –reżyserów i operatorów – był Warsztat Filmowy Młodych, utworzony w 1945 r. przez Stanisława Wohla i Antoniego Bohdziewicza. Jego misje kontynuował Kurs Przysposobienia Filmowego, kierowany przez Stanisława Furmanika. W 1947 r. w Łodzi utworzono Wydział Filmowy w Państwowej Wyższej Szkole Plastycznej (dla operatorów) oraz Wyższe Studium Filmowe. W tym czasie na Politechnice Gdańskiej oraz na Akademii Muzycznej w Warszawie zaczęto opracowywać program kształcenia dla przyszłych operatorów dźwięku. Ostatecznie w 1948 r. łódzkie Studium Filmowe zostało przekształcone w Wyższą Szkołę Filmową z wydziałem reżyserskim i operatorskim. Jego program przewidywał dwa etapy kształcenia: przez dwa pierwsze lata odbywały się wykłady ogólne (z filozofii, historii, sztuki, literatury, optyki, fotografii, rysunku i malarstwa oraz przedmiotów zawodowych: dramaturgii, historii filmu, scenografii), a przez kolejne dwa – specjalizacja. Nowy model nauczania miał na celu kształcenie nowego typu filmowca, posiadającego szeroką wiedzę humanistyczną i techniczną w zakresie realizacji filmowej.

Pierwsze filmy szkolne były udźwiękowionymi etiudami fabularnymi. Powstawały bądź w oparciu o oryginalne scenariusze, bądź gotowe utwory literackie. Kadrę pracowniczą tworzyli wybitni przedstawiciele dyscyplin uniwersyteckich m.in.: Stanisława Skwarczyńska (wykładała dramaturgię teatralną, wiedzę nt współczesnego teatru, teorię literatury), Władysław Strzemiński (nieco później Mieczysław Wallis i Mieczysław Porębski – historię sztuki), Jerzy Toeplitz (podstawy sztuki filmowej i historię filmu), Aleksander Jackiewicz (historię literatury), Antoni Bohdziewicz, Jerzy Bossak i Wanda Jakubowska (reżyserię). Pierwszym dziekanem Wydziału Reżyserskiego został Eugeniusz Cękalski, pod którego kierunkiem powstał tez pierwszy pełnometrażowy studencki film fabularny Dwie brygady (1950 r.)

Szkoła rozwijała się bardzo dynamicznie. W 1952 r. powiększyła się o Wydział Organizacyjno-Ekonomiczny, przekształcony w 1961 r. w Podyplomowe Studium Organizacji Produkcji Filmowej. W 1953 r. uczelnia uruchomiła własny ośrodek produkcyjny: Pracownię Filmów Szkolnych, z montażownią i salą synchronizacyjną. Do 1954 r. powstało w niej blisko 300 etiud (filmów fabularnych, dokumentalnych, oświatowych i instruktażowych). Atrakcyjne warunki nauki i pracy panujące w polskiej „filmówce”, zaczęły przyciągać do Łodzi studentów z całego świata – Bułgarii, Jugosławii, Niemiec, Francji, a nawet Meksyku, Japonii, Ghany i Konga.

Lata 1958-1968 były okresem eksperymentów programowych. Za sprawą Adama Hanuszkiewicza i Stanisława Wohla w 1960 r. wprowadzono zajęcia z realizacji obrazu i widowiska telewizyjnego. O roku 1964 uczelnia zaczęła rokrocznie przyznawać najciekawszym debiutom Nagrodę im. Andrzeja Munka (pierwszym laureatem w historii „filmówki” był Jerzy Skolimowski za film Walkower).

W 1968 r. na fali wydarzeń marcowych uczelnię włączono do programu socjalizacji ze środowiskiem robotniczym, czego efektem było m.in. zburzenie szkolnego muru oraz preferencyjne warunki rekrutacji kandydatów pochodzenia robotniczego i chłopskiego. W 1970 r. nazwa placówki została zmieniona na Państwową Wyższą Szkołę Filmową, Telewizyjną i Teatralną, wprowadzono tryb studiów zaocznych (reżyseria i operatorstwo) a sama uczelnia zaczęła pełnić rolę usługową – organizując na zamówienie innych szkół warsztaty reżyserskie, operatorskie i scenariuszowe. Pod koniec lat siedemdziesiątych wzrósł nacisk cenzury (która sprawiła, że wiele ze znakomitych filmów studenckich tuż po obronie trafiło na półkę – m.in. Indeks Janusza Kijowskiego), rozrosła się biurokracja i upolitycznienie.

W okresie stanu wojennego łódzka „filmówka” była zawieszona. Na tle późniejszych trudności organizacyjno-produkcyjnych dobrze zapisała się za to działalność Wydziału Aktorskiego. Jego dziekanem i jednocześnie kierownikiem zawodowego Teatru Studyjnego w Łodzi był wówczas Jan Machulski. Z jego inicjatywy studenci mieli możliwość występowania na profesjonalnej scenie i współpracy ze znanymi reżyserami: Adamem Hanuszkiewiczem, Bogdanem Hussakowskim, Maciejem Prusem. W 1983 r. szkoła zorganizowała pierwszy Ogólnopolskie Przegląd Spektakli Dyplomowych Szkół Teatralnych, a za sprawą znakomitego warsztatu, zaczęła odnosić sukcesy na arenie międzynarodowej (Grand Prix Europejskiego Festiwalu Szkół Teatralnych w Alés).

W 1978 r. na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach swoją działalność rozpoczął Wydział Radia i Telewizji (późniejszy Wydział Telewizyjno-Filmowy). Jego istnienie było ściśle związane (symbiotycznie) z funkcjonowaniem telewizji publicznej, szczególnie jej wrocławskiego oddziału. Szkoła kształciła jej przyszłych pracowników, a telewizja wyrażała gotowość ich zatrudnienia. Studenci podejmowali naukę na kierunkach: dziennikarstwo radiowe i telewizyjne, reżyseria radiowa, reżyserię telewizyjno-filmowa, realizacja obrazu telewizyjno-filmowego oraz organizacja produkcji radiowo-telewizyjnej.

Pierwszy rok funkcjonowania placówki wiązał się z rozczarowaniem. Wśród uniwersyteckiej kadry brakowało autorytetów (z wyjątkiem Alicji Helman, która od 1973 r. kierowała na Wydziale Filologicznym Zakładem Teorii i Historii Filmu). Istotnie zmiany wprowadził w 1978 r. nowy dziekan Edward Zajiček. Zreorganizował on program nauczania, a także nawiązał współpracę z cenionymi twórcami: Krzysztofem Kieślowskim, Krzysztofem Winiewiczem, Krzysztofem Zanussim, Andrzejem Wajdą, Jerzym Passendorferem, Barbarą Ptak, Bolesławem Kamykowskim. Wydział zaczynał być realną konkurencją dla łódzkiej filmówki, co stało się powodem wzrostu wzajemnej niechęci i utrudniało współpracę.