Kinematografia jako ważna sfera polskiej kultury. Struktura kinematografii i jej przemiany w ostatnich latach. Krótki opis rynku filmowego w Polsce.
1.Uwagi ogólne
Kinematografia – etymologicznie pochodzi od greckiego:. Kínēma - „ruch” i grápho - „piszę”, to pojęcie współcześnie wieloznaczne: sztuka i technika filmowa oraz związane z nimi instytucje; także dorobek filmowy jakiegoś państwa lub kontynentu. Dawniej oznaczało utrwalanie ruchu jakiegokolwiek obiektu metodą fotograficzną, obecnie raczej dotyczy dorobku filmowego jakiegoś państwa, kontynentu, itp. a także techniki i sztuki kręcenia filmów. Ogólnie można powiedzieć że jest to dziedzina działalności człowieka związana z produkcją filmów oraz ich rozpowszechnianiem i wyświetlaniem w kinach, jako pierwszym miejscu eksploatacji. Przemysł filmowy w poszczególnych krajach określa się mianem "kinematografii narodowej". Synonimy kinematografii to poza w/w przemysłem i działem kultury narodowej to m.in. dziesiąta muza, film, kino, sztuka filmowa, twórczość filmowa.
Przemiany na rynku filmowym w ostatnich latach należy datować od 2005 roku. W dniu 30.06.2005 uchwalono bowiem ważny dla całej branży akt prawny, który reguluje większość zagadnień związanych z kinematografią jako sferą kultury. Był to znaczny skok jakościowy w umożliwieniu rozwoju produkcji filmowej. Ustawa o kinematografii, która zastąpiła swą poprzedniczkę z 1987 roku, (zmienioną na ustawę o państwowych instytucjach filmowych) powołała nową instytucję jako państwowego mecenasa w dziedzinie wspierania różnych aspektów działania kinematografii – Polski Instytut Sztuki Filmowej (w skrócie: PISF) i określiła zasady jego funkcjonowania.
Ustawa opisuje m.in. mechanizm wykorzystania środków finansowych pochodzących m.in. z dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN) oraz od podmiotów eksploatujących polskie filmy (tj. od nadawców telewizyjnych, dystrybutorów, kin, itd.). Ustawa porządkuje prawnie wiele pojęć związanych z tą sferą gospodarki. Według niej (Art.3.) kinematografia obejmuje: twórczość filmową, produkcję, usługi filmowe, dystrybucję i rozpowszechnianie filmów, w tym działalność kin, upowszechnianie kultury filmowej, promocję polskiej twórczości filmowej, gromadzenie, ochronę i upowszechnianie zasobów sztuki filmowej, a także dokształcanie zawodowe. Kinematografia nie obejmuje natomiast działalności telewizyjnej, a także: rejestracji audiowizualnej zdarzeń z życia społecznego, naukowego, politycznego, gospodarczego, sportowego, oraz produkcji filmowej realizowanej przez kościoły i związki wyznaniowe, resorty poza kulturą oraz filmy kręcone do własnego użytku.
Wsparcie ze strony państwa dotyczy oczywiście tylko niektórych wymienionych sfer kinematografii; z publicznych środków przede wszystkim wspiera się produkcję filmów, niektóre festiwale i imprezy, działalność archiwizacyjną i promocję polskiego filmu za granicą. Beneficjentami mogą być zarówno firmy państwowe jak i prywatne.
Kluczową rolę na rynku filmowym odgrywa więc od 2005 roku PISF, jako instytucja powołana do sprawowania mecenatu w dziedzinie kinematografii. Jest to najważniejszy inwestor publiczny w polskiej kinematografii, działający głównie poprzez udzielanie dotacji na projekty autorskie i debiuty, lub udzielanie pożyczek i gwarancji na projekty komercyjne. Poprzez swoje programy operacyjne i priorytety, działając jawnie w dziedzinie redystrybucji otrzymywanych środków finansowych (wszelkie informacje są dostępne na: http://www.pisf.pl/ ), w oparciu o system ekspercki i własne procedury regulaminowe, PISF rozdziela w kilku rocznych sesjach pieniądze wśród wnioskodawców, na stypendia, szkolenia, rozwój kin, digitalizację zbiorów, festiwale i różne przedsięwzięcia promocyjne oraz przede wszystkim na produkcję filmów fabularnych, dokumentalnych i animowanych.
Polska kinematografia ma swoją specyfikę. Jednocześnie, obok państwowych tzw. Instytucji Filmowych, istnieje wiele firm prywatnych - produkcyjnych, usługowych, dystrybucyjnych - zajmujących się reklamą, upowszechnianiem kultury filmowej, organizacją imprez, itp. Zgodnie więc z definicją podaną na wstępie, kinematografia to także firmy prywatne, których znaczenie rośnie wraz ze zwiększaniem swobody gospodarczej.
