Jak zwykle na Forum, resort kultury przygotował tezy, z których część streszczamy poniżej. Sprawa  odpowiedzialności karnej jest dla środowisk twórczych bardzo ważna, gdyż jak wiemy z własnego doświadczenia, sama odpowiedzialność cywilna nie jest wystarczającym powodem do powstrzymywania się dziesiątek paserskich film od udostępniania, bądź w pośredniczeniu udostępniania nielegalnych źródeł filmów, muzyki czy innych programów i dzieł kultury.

Prawo autorskie jest wyspecjalizowaną gałęzią prawa prywatnego. Należy zaznaczyć, że sankcje prawne mają charakter pomocniczy wobec roszczeń, których można dochodzić na na drodze procesu cywilnego. Sankcje są w tym wypadku uzasadnione celami polityki publicznej, mają służyć ochronie przemysłów kreatywnych czy też zapewnieniu stabilności gospodarczej rynków. MKiDN przeprowadziło konsultacje, z których wynikało, że właściciele praw autorskich nie są zadowoleni ze skuteczności postępowania cywilnego, postępowanie karne może więc być w tym wypadku bardziej efektywne.

Prawo międzynarodowe także przewiduje odpowiedzialność karną za naruszenia praw własności intelektualnej. Polska jest stroną w Porozumieniu w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS), ustanowionym przez Światową Organizację Handlu. Porozumienie to wprowadza międzynarodowy standard ochrony własności intelektualnej oraz włącza w swój zakres przepisy wynikające m.in. z Konwencji Berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych.


Forum Prawa Autorskiego zostało powołane przez resort kultury w 2013 roku, fot. Kuba Kiljan

Porozumienie przewiduje, że kraje członkowskie ustanowią procedury karne i kary, które będą stosowane przede wszystkim w ewidentnych przypadkach piractwa, czyli czerpnia zarabiania na cudzej własności bez zezwolenia. Porozumienie TRIPS definiuje pojęcie „pirackich towarów naruszających prawa autorskie”. Są to „towary, które są kopiami wykonanymi bez zgody posiadacza praw lub osoby należycie upoważnionej przez niego w kraju, w którym je wyprodukowano i które są wykonane bezpośrednio lub pośrednio z takiego przedmiotu, że wykonanie kopii stanowiłoby naruszenie praw autorskich lub prawa pokrewnego według prawa kraju importującego”. Jednocześnie Porozumienie daje krajom znaczną swobodę w w kształtowaniu zakresu odpowiedzialności prawnej.

W tej chwili prawa autorskie łamane są przede wszystkim w internecie. Powszechnie obserwujemy działalność firm pośredniczących w dostępie do programów, opartą o świadome łamanie praw autorskich. Ważne jest więc określenie relacji między przepisami karnymi z ustawy o prawach autorskich i pokrewnych do przepisów, które określają odpowiedzialność prawną  z tytułu paserstwa. Resort kultury uznaje, że konieczna jest obecnie weryfikacja obecnego stanu prawnego. Przepisy karne należy zweryfikować pod kątem odpowiedzialności osób prywatnych za naruszenia praw autorskich czy np. uszczelnienia regulacji dotyczących firm, które, choć same nie są bezpośrednimi sprawcami kradzieży, zarabiają na „naganianiu” paserom i piratom klientów. 

Resort zwraca uwagę, że choć polskie prawo autorskie skonstruowane jest według zasady, że wszystkie czyny zabronione są przestępstwami, nie ma podziału na wykroczenia i przestępstwa, które może być tu szczególnie istotne. Co istotne, nie ma kryteriów ilościowych (np. ilości kopii) lub wartościowych (kwota pieniężna), które mogłyby różnicować odpowiedzialność za naruszanie prawa autorskiego. W prawie autorskim brak również precyzyjnego określenia, które zachowania użytkowników podlegają karze, mówi się  dość ogólnikowo o czynach powodujących naruszenia praw  twórcy. Wszystko to powoduje małą skuteczność prawa w tym obszarze.    

Należy zaznaczyć, że uczestnicy Forum podkreślali, że prawdziwym wyzwaniem nie jest zwalczanie piractwa poprzez karanie indywidualnych użytkowników, ale zapobieganie czerpaniu korzyści z kradzieży dóbr intelektualnych, czyli innymi słowy – walka z paserstwem.