Podczas konferencji zaprezentowane zostały dwa badania:

Badanie rynku audiowizualnego. Konkurencyjność Sektora Audiowizualnego Polski - wyzwania dla dystrybutorów. – raport przygotowany przez TOMO Group na zlecenie MKiDN, Media Desk Polska oraz Stowarzyszenie Filmowców Polskich – ZAPA.  

Kierunki i formy transformacji czytelnictwa w Polsce. Raport z badania założycielskiego. – pierwszy etap dwuletniego badania przygotowywanego przez CBOS na zlecenie Polskiej Izby Książki w ramach finansowania z programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Obserwatorium Kultury.  

Konferencję otworzył Minister Piotr Żuchowski, który podkreślił wielotorowe zaangażowanie Ministerstwa w pogłębianie powszechnej wiedzy o prawie autorskim. Zlecane przez MKIDN badania, czy Forum Prawa Autorskiego mają za zadanie stworzyć platformę do rzetelnej dyskusji o prawie autorskim, zagwarantować przejście „od emocji do empirii”. Prawo autorskie to bowiem, jak stwierdził Minister „krwioobieg kultury jako takiej”.

W oparciu o dane z pierwszego raportu, którego opracowanie zleciło m.in. SFP-ZAPA, można pokusić się o próbę zdefiniowania aktualnego stanu rynku audiowizualnego w Polsce. Na przestrzeni ostatnich lat nastąpiła bowiem znaczna dywersyfikacja kanałów dystrybucyjnych. Obok tradycyjnych form dystrybucji (kinowej, telewizyjnej oraz dystrybucji na nośnikach) rynek audiowizualny współtworzy obecnie dystrybucja cyfrowa. Dużym zmianom ulegają również formy korzystania z produkcji audiowizualnych.

KINA

Główną obserwacją badania jest fakt spadku widowni kinowej przy równoczesnym dynamicznym przyroście użytkowania materiałów audiowizualnych w Internecie. Zgodnie z wynikiem badania 25 proc. internautów przynajmniej raz w okresie ostatnich 12 miesięcy zrezygnowała z wizyty w kinie na rzecz obejrzenia filmu w Internecie. Oglądanie materiałów video w Internecie powoduje, iż respondenci rzadziej oglądają: 40 proc. filmy w kinie; 55 proc. filmy na płycie.

DVD

54 proc. respondentów zdeklarowało zakup płyty DVD lub Blu-ray w ciągu sześciu miesięcy poprzedzających badanie. Z danych uzyskanych od respondentów, którzy nie dokonali w tym okresie zakupu żadnej płyty, wnioskuje się, iż poważną barierę dla zakupu stanowi znacząca różnica między oczekiwanym, a faktycznym kosztem płyt. Około 30 proc. badanych zgadza się ze stwierdzeniami, że dostępność filmów w Internecie lub telewizji zniechęca do zakupu płyt.

INTERNET/VOD

78 proc. respondentów zadeklarowało, że w ciągu ostatnich trzech miesięcy obejrzało film w Internecie, bądź ściągnięty z Internetu. W grupie, która zdeklarowała obejrzenie filmu za pośrednictwem tego źródła w przeciągu ostatniego miesiąca, obserwuje się deklarowaną wysoką regularność tej czynności. Niestety wśród 7 najpopularniejszych serwisów internetowych udostępniających treści audiowizualne znalazły się dwa serwisy udostępniające nielegalne kopie filmów (Kinomaniak.tv i Zalukaj.pl). W kategorii serwisów umożliwiających pobieranie filmów największą popularnością cieszy się zaś piracka witryna Chomikuj.pl. Zaobserwowano ponadto, że dla wybranych słów kluczowych popularnych przy wyszukiwaniu filmów w Internecie odnotowano wysoki udział stron, zawierających nielegalne kopie materiałów audiowizualnych.

47proc. respondentów pobiera / ogląda nielegalne kopie filmów, niemniej – autorzy Badania potwierdzają - że liczba ta zapewne jest wyższa z uwagi na problem związany nie tylko z brakiem pewności, co do szczerych wypowiedzi respondentów, ale przede wszystkim z uwagi na problem jakim jest brak jednoznacznej definicji pojęcia legalnych serwisów/kopii filmów. Wyniki badań wykazały, iż 35 proc. internautów deklaruje, że nie potrafi jednoznacznie ocenić kwestii legalności dostępnej kopii filmu. Trzeba wyraźnie podkreślić, iż dla wielu użytkowników legalnymi są te serwisy, które np.: są po prostu dostępne w języku polskim, posiadają regulamin (nie ma tu znaczenia sama treść takich regulaminów), czy fakt pobierania jakichkolwiek opłat.

Ze stwierdzeniem, że oglądanie nielegalnych kopii to kradzież nie zgadza się 23 proc. internautów, 22 proc. respondentów tak samo ocenia określenie tego zjawiska jako nieetycznego.

Problem piractwa to najpoważniejsze zagrożenie dla rozwoju tej formy dystrybucji cyfrowej. Wśród wskazanych przez dystrybutorów sposobów przeciwdziałania nielegalnemu obiegowi kopii wskazano więc na potrzebę edukacji, tj. pogłębiania świadomości w zakresie sposobów rozpoznawania źródeł legalnych oraz nielegalnych, wyjaśnienia negatywnych dla twórców i producentów konsekwencji piractwa oraz wskazanie na atuty korzystania z legalnych kopii.

Autorzy badania widzą pilną konieczność wzmocnienia skutecznej egzekucji przepisów dotyczących praw autorskich. Podczas konferencji, przedstawiciel SFP-ZAPA zwrócił jednak uwagę na kluczową kwestię. Prawo aktualnie obowiązujące nie nadąża za procesem opisanych powyżej zmian w strukturze i zwyczajach rynku audiowizualnego. Także twórcy filmowi powinni mieć zagwarantowane w ustawie niezbywalne prawo do wynagrodzenia za eksploatację ich filmów w Internecie. Konieczna jest zatem nowelizacja prawa autorskiego mająca na celu zapewnienie twórcom tantiem w tym zakresie.

Na zakończenie kilka słów o drugim badaniu prezentowanym podczas Konferencji. Celem dwuletniego badania prowadzonego przez Polską Izbę Książki jest określenie, jak dalece zmieniają się zachowania i nawyki konsumentów treści, w tym czytelników książek, gdy przybywa nośników cyfrowych. Badanie składa się z kilku modułów, w tym badania ilościowego, tzw. badania założycielskiego, przeprowadzonego przez CBOS w końcu 2013 roku na reprezentatywnej próbie ponad 2000 osób w wieku powyżej 15 lat. Pierwsze wyniki badania z 2013 roku można podsumować następująco: Książka nadal uchodzi za najbardziej wartościowy sposób spędzania wolnego czasu; Papier jest nadal podstawowym nośnikiem książki; Książki nadal kupuje się głównie w księgarniach – sieciowych i nie sieciowych, udział księgarni internetowych wynosi obecnie 9 proc. Ściąganie książek za darmo z Internetu jest dalece rzadsze niż w przypadku filmów czy muzyki.

Prezentacja badań odbyła się 28 stycznia 2014 w siedzibie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.