Robert Gliński: Interesuje mnie człowiek…

Robert Gliński jest absolwentem Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej (1975) oraz Wydziału Reżyserii łódzkiej Szkoły Filmowej (1979), do której powrócił po latach, najpierw jako wykładowca (od 2002), a następnie jako rektor (2008-2012). W latach 2011-2013 był dyrektorem Teatru Powszechnego im. Zygmunta Hübnera w Warszawie. Jest autorem programu nauczania i koordynatorem programowym Gdyńskiej Szkoły Filmowej.

W fabule zadebiutował niezwykle udanie w 1983 roku „Niedzielnymi igraszkami”, frapującą opowieścią opartą na południowoamerykańskim dramacie Romy Mahieu „Poobiednie igraszki”, poświęconym dziecięcym zabawom, inspirowanym sprawami dorosłych, którego akcję przeniósł na warszawskie podwórko w pierwszą niedzielę po śmierci Stalina. Trudno było liczyć, że władze stanu wojennego zgodzą się na wprowadzenie filmu na ekrany. „Niedzielne igraszki” musiały czekać na premierę pięć lat. W 1988 roku, kiedy pojawiły się w tzw. wąskim rozpowszechnianiu, czyli na ekranach kin studyjnych, Gliński realizował już całkowicie odmienny film – „Łabędzi śpiew”, zabawną opowieść autotematyczną, udanie parodiującą popularne gatunki filmowe. Jej bohater, znany reżyser filmowy, ma trudności finansowe, nie pozostaje mu więc nic innego, jak przemóc niemoc twórczą i zrealizować jakiś nowy film. „Łabędzi śpiew” się udał i przyniósł Glińskiemu Srebrne Lwy za reżyserię na gdyńskim festiwalu (1988).

Cztery lata później sięgnął w Gdyni po laur najwyższy, przejmującą ekranizacją autobiograficznej powieści Oli Watowej „Wszystko co najważniejsze” (1992). Następne Złote Lwy w Gdyni przyniósł mu – dziewięć lat później – mocny dramat psychologiczno-społeczny „Cześć Tereska” (2001). Tytułowa bohaterka mieszka z rodzicami w typowym blokowisku. Również rodzina jest typowa. Ojciec lubi wypić, matka często chodzi do kościoła. Jedyną rozrywkę stanowi wiecznie włączony telewizor. Tereska rozpoczyna naukę w szkole odzieżowej, marzy o karierze projektantki mody. Nosi w sobie także wielką potrzebę uczuć. Rzeczywistość okaże się okrutna, rozbije naiwne marzenia, a frustracja dziewczynki przerodzi się w tępą agresję. Ta przenikliwa opowieść przyniosła Glińskiemu kilkanaście prestiżowych laurów festiwalowych, m.in. w  Denver, Karlowych Warach, Setubal, także Syrenkę Warszawską, Złotą Kaczkę, Paszport „Polityki” i trzy statuetki Orłów (za scenariusz, reżyserię i film).

Robert Gliński tworzy kino różnorodne gatunkowo i rodzajowo. Obok rozgrywającej się w XXI wieku „Superwizji” (1990) znajdziemy w jego dorobku – „Matkę swojej matki” (1996), czyli wzruszającą „opowieść o podkradaniu uczuć” – jak określa ten film sam artysta, obok „Kochaj i rób, co chcesz” (1997), brawurowej komedii o absolwencie konserwatorium, który zainteresował się disco polo – „Wróżby Kumaka” (2005), ekranizację głośnej powieści Güntera Grassa, obok pełnego pozytywnej energii „Benka” (2007) – „Świnki” (2011), mroczną opowieść poświęconą prostytucji nieletnich. Przed trzema laty udanie przeniósł na ekran jeden z największych bestsellerów literatury młodzieżowej – „Kamienie na szaniec” Aleksandra Kamińskiego. W 2020 roku zrealizował film „Zieja”, który opowiada o legendarnym warszawskim kapłanie – ks. Janie Ziei, kapelanie Szarych Szeregów i współzałożycielu Komitetu Obrony Robotników.

Warto wspomnieć, że Gliński ma na swym koncie także szereg niezwykle interesujących filmów dokumentalnych, m.in. „Więzień nr 94287” (1987), „Nr 181970” (1987), „Ja – Żyd” (1987), „W Nowym Jorku jak w teatrze” (1994), „Homo.pl” (2007).

„Interesuje mnie człowiek, jego uczucia, myśli, lęki” – powiedział podczas internetowego czatu kilkanaście lat temu przy okazji filmu „Cześć Tereska”, nad którym wtedy pracował. Wydaje się, że ta dewiza przyświeca całej jego twórczości – tej fabularnej i tej dokumentalnej, tej filmowej i tej teatralnej.