- Przede wszystkim był jednym z największych polskich artystów, najbardziej znanych w świecie. Polska była jego pasją, jak żaden inny reżyser potrafił w sposób artystycznych przetworzyć ten temat – mówił Jacek Bromski, prezes SFP, w wywiadzie dla TVN24. – Był dla nas opoką, wokół niego wszyscy się grupowali. On był zawsze obecny w życiu środowiska filmowego jako prezes Stowarzyszenia Filmowców. Był na wszystkich naszych uroczystościach, wspierał nas, był mentorem, nauczycielem, niedoścignionym wzorem.
W holu warszawskiego kina Kultura (ul. Krakowskie Przedmieście 21/23) z inicjatywy Stowarzyszenia Filmowców Polskich i Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej została wyłożona księga kondolencyjna, do której w ciągu najbliższych dni będzie można się wpisywać, aby uczcić pamięć śp. Andrzeja Wajdy.
Andrzej Wajda urodził się 6 marca 1926 roku
w Suwałkach. Studiował malarstwo w ASP w Krakowie (1946-1949). Był
absolwentem Wydziału Reżyserii PWSF w Łodzi (dyplom uzyskał dopiero
w 1960 roku). Po ukończeniu studiów został asystentem Aleksandra Forda przy
realizacji "Piątki z ulicy Barskiej" (1953). Współtworzył tzw.
Polską Szkołę Filmową, którą zapoczątkowało nakręcone przez niego
"Pokolenie". Jego asystentem przy tym filmie był Kazimierz Kutz,
a w obsadzie aktorskiej znaleźli się m. in. Zbigniew Cybulski,
Tadeusz Janczar i Roman Polański.
Andrzej Wajda podczas 50-lecia Stowarzyszenia Filmowców Polskich, fot. Borys Skrzyński/SFP.
Jego kolejny obraz zatytułowany "Kanał" przyniósł mu Srebrną Palmę na
MFF w Cannes. Do historii polskiej kinematografii przeszedł również jego
kolejny film "Popiół i diament", w którym rozprawiał się
z mitem Polaka-powstańca. W późniejszych latach zrealizował również
m.in. "Niewinnych czarodziei" i "Popioły". Kolejnym
wielkim filmem okazało się "Wszystko na sprzedaż" z wielką
kreacją młodziutkiego Daniela Olbrychskiego, który zagrał jeszcze
w dziewięciu innych filmach reżysera (m. in. nominowane do Oscara
"Ziemia obiecana" i "Panny z Wilka", a także
"Wesele", "Brzezina" czy też "Pan Tadeusz").
Filmografia Andrzeja Wajdy obejmuje również obrazy biograficzne tj.
"Danton" oraz "Korczak".
Odrębny rozdział w karierze Andrzeja Wajdy stanowią filmy nakręcone
w ramach tzw. Kina Moralnego Niepokoju. Zapoczątkował je "Człowiek
z marmuru". Jego kontynuacją był "Człowiek z żelaza"
(Złota Palma w Cannes). W obu wspaniałe role zagrali Krystyna Janda
i Jerzy Radziwiłowicz. Ukoronowaniem tego tryptyku filmowego jest
biograficzny "Wałęsa. Człowiek z nadziei" z Robertem
Więckiewiczem w tytułowej i Agnieszką Grochowską jako Danuty Wałęsy.
Po mniej udanych latach 90. (z wyjątkiem "Pana Tadeusza" i spektaklu
Teatru TV "Bigda idzie" ze znakomitą kreacją Janusza Gajosa)
w pierwszej dekadzie XXI wieku, realizując przede wszystkim
"Katyń" (nominacja do Oscara, siedem Orłów), ale także
"Zemstę" i "Tatarak". Jego ostatni film „Powidoki” z
rolą Bogusława Lindy jako Władysława Strzemińskiego, ma mieć niedługo premierę.
Dopiero co został wybrany jako polski kandydat do Oscara.
90-te urodziny Andrzeja Wajdy. Na zdjęciu jubilat i prezes SFP Jacek Bromski, fot. Borys Skrzyński/SFP.
W latach 1972-1983 był szefem artystycznym Zespołu Filmowego "X". Pod
jego skrzydłami swoje pierwsze fabuły realizowali m. in. Ryszard Bugajski,
Feliks Falk, Agnieszka Holland i Janusz Zaorski.
Andrzej Wajda był wieloletnim członkiem Stowarzyszenia Filmowców Polskich,
któremu przewodził w latach 1978-1983. Do śmierci pełnił funkcję Prezesa
Honorowego SFP. W przeszłości był też członkiem Komitetu Kinematografii
oraz senatorem (1989-1991). Był także honorowym członkiem Brytyjskiej Akademii
Filmu i Telewizji (od ponad trzydziestu lat) oraz członkiem Europejskiej
Akademii Filmowej. Był laureatem wielu krajowych i zagranicznych nagród
i odznaczeń. Amerykańska Akademia Filmowa wyróżniła go honorowym Oscarem
za całokształt twórczości (2000).
W 2011 roku otrzymał również najwyższe polskie odznaczenie państwowe, Order
Orła Białego, w uznaniu "znamienitych zasług dla kultury narodowej,
za osiągnięcia w twórczości artystycznej, za promowanie polskiej sztuki
filmowej w świecie". W 2002 roku założył, działającą do dziś,
Mistrzowską Szkołę Filmową Andrzeja Wajdy. Andrzej Wajda był również laureatem
Nagrody Stowarzyszenia Filmowców Polskich (2014).