Krakowski Festiwal Filmowy: Barometr świata

Dagmara Romanowska: Tegoroczny, już 56. Krakowski Festiwal Filmowy będzie – jak zawsze – oknem na świat?

Krzysztof Gierat: Nigdy nie baliśmy się wędrówki po światach innych od naszego. Penetrujemy je razem z naszymi widzami i twórcami, staramy się je poznać, zrozumieć. Patrzymy na to, co się dzieje i kręci w kraju, ale i poza nim, w mikrospołecznościach – takich, jak rodzina, ale i szerzej – w narodach, państwach. Dawno temu festiwalowi przyświecało hasło „Nasz wiek XX”. Można pokusić się o to, żeby ponownie sięgnąć po to sformułowanie, nawet jeżeli jest ono dość ogólne. Nasz wiek XXI jest bardzo skomplikowany i znajduje to swoje lustrzane odbicie w filmach, które do nas trafiają.

Często obecne na festiwalu produkcje podejmują problemy z marginesu głównego nurtu debaty publicznej… W minionym roku takimi filmami były m.in. „Królowa ciszy” czy „Mów mi Marianna” –  polskie, zwycięskie dokumenty pełnometrażowe. Czy w trakcie 56. edycji możemy się spodziewać dzieł z równie śmiałymi pytaniami?

Swoją drogą w tym roku mija dziesięć lat, odkąd wprowadziliśmy odrębny międzynarodowy konkurs pełnometrażowych dokumentów. Pamiętam, jak trudno było wówczas znaleźć do niego polskich reprezentantów. Dziś jest na odwrót, nasi filmowcy kręcą coraz więcej coraz lepszych długich dokumentów. W trakcie selekcji trafiają one do nas jeszcze w wersji roboczej, a Kraków staje się dla nich trampoliną do kariery na świecie, co było udziałem np. „Efektu domina” Elwiry Niewiery i Piotra Rosołowskiego. Ze względów czasowych – bardziej festiwalu wydłużyć już nie sposób – musimy dokonywać często bardzo bolesnej selekcji. Jeżeli chodzi o tegoroczną edycję, pojawił się intrygujący nurt „ezoteryczny”. Mamy tu „Walkę z szatanem” Konrada Szołajskiego, bardzo poważny film o egzorcyzmach, ale i przejmujący „Dar” Przemka Kamińskiego o ukraińskim hipnotyzerze, który pracuje w Polsce i nie zawsze szlachetnie swoje umiejętności wykorzystuje. Jest też w programie zabawny dokument „Z pogranicza cudu” Tomasza Jurkiewicza  o ludowych sposobach na pozbywanie się np. duchów z szafy.

Czy pojawią się jakieś polskie filmy o tym, co się teraz dzieje w Polsce?

Filmów o „dobrej zmianie” – o tym, co się z nami porobiło, jak bardzo się poróżniliśmy – zabrakło. W tak spolaryzowanym społeczeństwie trudno pokazać prawdę, która nie byłaby prawdą jednej ze stron i zrealizować film artystyczny, który wyszedłby ponad podziały. Reżyserzy podejmują na razie inne tematy albo w ogóle jadą w świat.

Pamiętam, że już kiedyś na festiwalu toczyła się taka dyskusja: dlaczego polscy filmowcy kręcą poza krajem. W tym roku chyba to pytanie powróci...

W ogóle przecież więcej jeździmy. Twórców również – szczególnie młodych – ten świat poza Polską bardziej pociąga. Może też czasami łatwiej jest gdzie indziej robić filmy? Piotr Stasik, który trzy lata temu tak pięknie sportretował Tadeusza Rolkego w „Dzienniku z podróży”, teraz pojechał do Nowego Jorku i zafascynował się jego mieszkańcami i ich problemami – często banalnymi, ale jednak dramatycznymi, z którymi każdy musi się mierzyć. Tak powstał film „21 x Nowy Jork”. Rafał Skalski swojego bohatera – chłopaka, który zgodnie z lokalną tradycją wstępuje na jakiś czas do klasztoru, by znaleźć odpowiedzi na podstawowe pytania – odnalazł w Tajlandii („Mnich z morza”). Wojciech Kasperski z kolei kontynuuje swoją opowieść o Rosji – w „Ikonie” zaprzyjaźnia się z mieszkańcami szpitala dla psychicznie chorych na rubieżach kraju.